Konuya Başlarken

Soru: Aşağıda bazı metinlerden bölümler verilmiştir. Bu bölümleri okuyunuz ve sizden beklenen görevleri yerine getiriniz.

1) Okuduğunuz metinlerde bulunan özellikleri aşağıdaki tabloya işaretleyiniz.

2) Metinlerin anlatımıyla ilgili işaretlemelerinizden hareketle yazarların farklı anlatım tarzına sahip olmalarının gerekçesi ne olabilir?

Cevap: Yazarların farklı anlatım tarzına sahip olmalarının gerekçesi, metinlerin amacı ve türlerinin farklı olmasıdır. I. metin, bir roman parçası olup, okuyucunun doğayı hissetmesini ve betimlemelerle olayları gözünde canlandırmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Bu nedenle betimleyici ve duygu yüklü bir anlatım kullanılmıştır.

II. metin ise dil ve kelime kökenleri hakkında bilgi vermek ve öğretmek amacı taşıyan bir deneme ya da inceleme yazısıdır. Açıklayıcı anlatım yöntemiyle, okuyucuya konu hakkında net ve öğretici bilgiler sunmayı hedeflemiştir.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 216

1) Yandaki karekodda yer alan kontrol listesinin çıktısını alınız.
Bu adımda, okuma öncesi ve okuma sırasında tamamladığınız aşamaları işaretleyerek ilerleyiniz

2. a) Romanın içeriği hakkındaki tahminler:

Romanın İçeriği Hakkındaki Tahminim: Çalıkuşu romanı, zor şartlar altında yaşam mücadelesi veren genç bir kadının hikâyesini anlatmaktadır. Baş karakter Feride, ailesinin baskılarından ve nişanlısının ihanetinden kaçıp Anadolu’da öğretmenlik yapmaya karar verir. Romanın, Cumhuriyet’in ilk yıllarında geçen sosyal ve kültürel unsurları yansıttığını düşünüyorum. Feride’nin karşılaştığı zorluklar ve toplumun kadına bakış açısı da önemli bir yer tutabilir.

Romanın İçeriği: Çalıkuşu romanı, İstanbul’da köklü bir ailede yetişmiş Feride’nin nişanlısı tarafından ihanete uğraması sonucu yaşadığı hayal kırıklığıyla öğretmenlik mesleğine yönelmesini konu alır. Anadolu’nun farklı şehirlerinde öğretmenlik yapan Feride, toplumun farklı kesimlerinden insanlarla karşılaşarak hayatını sürdürür. Roman, dönemin sosyal yapısını ve kadının toplumdaki yerini ele alan önemli bir eserdir.

2. b) Tahminlerinizin romanın içeriğiyle örtüşen yönlerini söyleyiniz.
Romanın bir genç kadının yaşam mücadelesini anlatması, onun zor şartlar altında ayakta kalmaya çalışması ve Cumhuriyet Dönemi’nde geçmesi tahminlerimle örtüşen yönlerdir. Ayrıca, Feride’nin Anadolu’daki maceraları ve öğretmenlik mesleği tahmin ettiğim gibi önemli bir tema olarak işlenmiştir.

3) Çalıkuşu adlı romanı okuma amacınızı belirleyerek yazınız.
Bu romanı okuma amacım, Türk edebiyatının önemli eserlerinden birini okuyarak edebi bilgimi artırmak, Cumhuriyet’in ilk yıllarında kadınların karşılaştığı zorlukları anlamak ve dönemin sosyal yapısını daha yakından tanımaktır. Aynı zamanda, Feride’nin kişisel gelişimi ve mücadeleci ruhu bana ilham verebilir.

4) Roman, hikâye gibi anlatmaya bağlı bir edebî türdür.
Romanda olay örgüsü hikâyeye göre daha uzun ve detaylıdır. Karakter sayısı ve olayların geçtiği mekân çeşitliliği daha fazladır. Roman türleri işledikleri konulara göre farklı başlıklara ayrılır:

Tarihî romanlar, geçmişteki olayları kurgu içinde ele alır.

• Macera romanları, sürükleyici ve şaşırtıcı olayları anlatır.
• Sosyal romanlar, toplumu ve kültürel yapıyı ele alır.
• Psikolojik romanlar, bireyin ruh hâlini inceler.
• Otobiyografik romanlar, yazarın kendi hayatını ele alır.
• Biyografik romanlar, ünlü kişilerin hayatlarını anlatır.
• Fantastik romanlar, hayal gücüne dayanır.
• Egzotik romanlar, uzak diyarları konu alır.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 217

Soru: Aşağıdaki tabloda yer alan romanlarla ilgili bilgileri inceleyiniz, romanın türünü ve temasını yazınız.

Soru: 5) Okuduğunuz Çalıkuşu adlı romandan hareketle aşağıdaki tabloda verilen bilgilerden Reşat Nuri Güntekin’le ilgili olanları işaretleyiniz.

İşaretlenmesi gereken doğru seçenekler:

• ✔ Toplum için sanat anlayışını benimseyen sanatçı eserlerinde halkı eğitmeyi amaçlamıştır.
• ✔ Sade ve yapmacıksız bir Türkçeyle eserlerini kaleme alan yazarın eserlerinin dili akıcıdır.
• ✔ Sanatçının güçlü bir gözlem yeteneği vardır ve bu yeteneği eserlerine yansımıştır.

Okuma Sırası

Soru: Çalıkuşu adlı romanı okurken roman tahlili sürecinde yararlanmak için olaylar, karakterler, karakterlerin davranışları, iç konuşmalar, diyaloglar ve betimlemeler ile ilgili not alınız.

Olaylarla İlgili Notlarım

Feride, idealist bir öğretmendir ve Anadolu’nun çeşitli köylerinde öğretmenlik yapar.

• Kamran ile aşk yaşar ancak ilişkileri beklenmedik olaylarla karmaşık bir hal alır.
• Feride’nin günlük yaşantısında karşılaştığı toplumsal zorluklar ve mücadeleler anlatılır.
• Roman boyunca Feride’nin değişen duyguları ve düşünceleri iç konuşmalarla okuyucuya yansıtılır.
• Anadolu’daki yaşam koşulları ve insanların bakış açısı betimlemelerle detaylandırılmıştır.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 218

Karakterlerle İlgili Notlarım:

• Feride: Cesur, idealist ve eğitim aşkıyla dolu genç bir kadındır. Karşılaştığı zorluklara rağmen inancını ve azmini kaybetmez.
• Kamran: Feride’nin nişanlısıdır; duygusal bir yapıya sahip olmasına rağmen, bazı durumlarda sorumluluklarından kaçan ve zayıf bir karakter sergileyen biridir.
• Munise: Feride’nin Anadolu’da karşılaştığı sevgi dolu öğrencisidir. Munise, Feride’nin şefkatli ve koruyucu yönlerini ortaya çıkarır.

Karakterlerin Davranışlarıyla İlgili Notlarım:

• Feride, karşılaştığı tüm olumsuzluklara rağmen öğretmenlik görevine sadık kalır ve mücadeleci tavrını korur.
• Kamran, Feride’ye karşı duygusal bağını korusa da, ilişkilerinde zayıf bir duruş sergiler ve güven sorunları yaşar.
• Feride, öğrencilerine ve çevresindekilere karşı sıcak ve yardımsever bir yaklaşım sergileyerek güçlü bir karakter profili çizer.

İç Konuşmalar ve Diyaloglarla İlgili Notlarım:

• Feride’nin yazdığı günlükler, onun iç dünyasını, duygularını ve hayata bakış açısını anlamamızı sağlar.
• Kamran ile olan diyalogları, aralarındaki çatışmayı ve ilişkilerindeki güven sorunlarını gözler önüne serer.
• Feride’nin Anadolu insanıyla kurduğu samimi diyaloglar, dönemin sosyal yapısını, insanların yaşam koşullarını ve geleneklerini anlamamıza yardımcı olur.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları Meb Yayınları Sayfa 219

Yapılan Betimlemelerle İlgili Notlarım:

• Doğa Betimlemeleri: Anadolu’nun köyleri, mevsim geçişleri ve doğanın insan hayatına etkisi detaylı şekilde anlatılmıştır.
• Mekân Betimlemeleri: Okullar, evler ve sokaklar ayrıntılı olarak tasvir edilerek dönemin yaşam koşulları yansıtılmıştır.
• Karakter Betimlemeleri: Feride’nin duyguları, Kamran’ın davranışları ve diğer karakterlerin fiziksel özellikleri betimlenmiştir.
• Duygu Betimlemeleri: Feride’nin yaşadığı hayal kırıklıkları ve umutları içsel çatışmalarıyla aktarılmıştır.
• Toplumsal Betimlemeler: Anadolu insanının yaşam tarzı, gelenekleri ve toplumsal bakış açıları vurgulanmıştır.

Okuma Sonrası
Söz Varlığımız
Çalıkuşu adlı romanı okurken anlamını bilmediğiniz kelimeleri aşağıya not alınız. Not alırken kelime ya da kelime grubunun geçtiği cümleyi de yazmayı unutmayınız.

Bu kelimelerden bazıları Osmanlıca kökenli olup, günümüzde nadir kullanılan kelimelerdendir.