Uzun Özet

Suat ve Süreyya beş yıldır evlidir. Tüm aile, yazlarını dededen kalma bir bağ evinde geçirmektedir. Süreyya, yaz aylarını Boğaziçi’nde bir yalıda geçirme hayali kursa da bunu bir türlü gerçekleştiremez. Ne kendinde ne de babasında böyle bir yalının kirasını karşılayacak para yoktur. Çocukluğundan beri gelmeye mecbur kaldığı şehir dışındaki bu bağ evi Süreyya için çöplükten farksızdır. Bu konuda en çok babasını suçlasa da hırsını çevresinden çıkarır. O, mutlu olabilmelerini deniz kenarındaki bir eve bağlasa da Suat’ın bağ evinden yana bir şikâyeti yoktur.

Hacer’in durumuna üzülen Suat ise kocasından kardeşinin gönlünü almasını ister. Ertesi sabah Necip izin isteyerek bağ evinden ayrılır. On gün sonra Süreyya ve Necip Beyoğlu’nda karşılaşır. Süreyya yalı ile ilgili haberleri sıralarken Necip’e yalıya gelmesi konusunda ısrar eder. Necip bu davetten sonra sık sık yalıya gidip gelmeye başlar. Yalıdaki hayatı kusursuz kılmak için büyük çaba sarf eden Suat’ın tek isteği kocasının şikâyet edeceği bir şey bulamamasıdır. (www.yksedebiyat.org) Süreyya ve Suat, bu günlerde bağdakinin aksine yeni evlenmiş bir karı kocanın heyecanı ve neşesini yaşamaktadır. Necip de bu hayatın başka bir neşesi olur. Karı koca onun gelmesini büyük bir sevinçle karşılar. Hatta gitmesini geciktirmek için bahaneler icat edip arabayla geziler tertip ederler.

Necip’in Suat’a Duyduğu Hayranlık…

İlk kavga ve konağa dönüş…

Bir gün yemekte Süreyya, bağdakilerin konağa indiklerini söyleyince Necip kendisinin de artık İstanbul’a ineceğini söylemek zorunda hisseder. Ne de olsa kış gelmiştir. Süreyya kendilerinin de belki haftaya İstanbul’a inebileceklerini söyleyince Hacer ile bir araya gelmekten korkan Suat’ın tepkisiyle karşılaşır. Suat’ın “Hani kışın da kalıyorduk?” sözü üzerine Süreyya bir bahane arar gibi havalardan dem vurur. Karısının ikna olmadığını görünce de işinden daha fazla uzak kalamayacağından bahseder. Ancak tüm bunlar Suat için birer bahanedir. Gitmek istiyordur ve karısının ne düşündüğü onun için pek de önemli değildir. Süreyya’nın sert bir tonlama ile konuyu kesip atması karşısında Suat’ın gözleri dolar. Suat, bugüne kadar hep kocasının isteklerine boyun eğmiş, onun mutluluğunu önceliği olarak görmüştür. Necip, yaşananlar karşısında çareyi gitmekte bulmuşken Suat, kocası karşısında ilk defa isteklerini savunmak için kendini mücadeleye hazır hisseder. Bu ilk kavgalarıdır ancak ne kadar uğraşsa da Süreyya’yı ikna edemez. Demek bugüne kadar sadece kendini kandırmış, kocasının nasıl bir egoist olduğunu anlamamıştır. Beni biraz sevse böyle yapmazdı diye düşünür.
İstanbul’a gittiğinde güzel olan her şeyin bitecek gibi olduğunu düşünen Suat, vapurda öfkesinin bir kin haline dönüştüğünü fark eder. İstanbul’da hiçbir şey bilmeden yargılamaya hazır o insanlar arasında artık kendi düşüncelerinden bile korkması gerekecektir. 

Konağa vardıklarında kaderine, neden serbest olamadığına isyan etmek ister; tüm bu gereksiz insanlardan çekindiğine kızar. Öyle sıradan, kolayca ezebilecekleri bir kadın olmadığını göstermek ister ancak aklına gelen tüm çılgınlıklar Hanımefendi’nin yanına çıkınca bir bir kaybolur.
Bunları yapabilecek bir kadın olmadığını bir kere daha anlamıştır. Hatta büyük saygı ve sevgi duyduğu bu kadının bir şey duymuş olma ihtimali karşısında büyük bir endişe duyar.
Hep bu insanlardan şikâyet eden Süreyya ise pek mutlu görünmekte, dostça konuşan Hacer ise belki yüzünce defa gelmelerinden duyduğu memnuniyeti dile getirip arada da hayatından ve kocasından şikâyet eder.
Bu arada işten gelen Fatin, Süreyya ile konuşmaktadır. Suat, birbirini sevmeyen bu iki adamın sahte yakınlıklarına bakarken kulağının dibinde konuşmaya devam eden Hacer ile aralarındaki ilişkinin de onlar gibi sahte olduğunu düşünür.
Ancak her şeye rağmen Hacer, kocası Fatin hakkında hissettiklerini kimseden saklamıyor, açık açık sevmediğini belli ediyordur. Hem Hanımefendi bile yıllardır huysuz kocasına katlanmaktadır. Belki o da yavaş yavaş böyle bir insana dönüşecektir.

Suat’ın soğuk tavırları…

Üçüncü gün akşamüstü Necip çıkagelir. Suat karanlıkta, Fatin ile gelen Necip ise pencerenin önünde aydınlıktadır. Suat, ne yapacağını bilemez bir hâlde iken Hacer’in Süreyya’dan Suat’a doğru dönen imalı bakışlarla Necip’e “Artık bundan sonra tabii sık sık gelirsiniz…” demesi karşısında olduğu yerde kalıverir. Etrafa karşı neşeli görünmeye çalışan Necip ise Suat’ı durgun ve donuk gördükçe endişeye kapılır.
Yemekten sonra erkekler tavla etrafında kümelenirken Suat’ın ve Necip’in hâllerinden anlamlar çıkarmaya çalışan Hacer de boş durmayıp: “Siz bütün yazı yalıda böyle geçirdiyseniz yazık” gibisinden laflar eder. Ancak bu fettan kadının asıl darbesi Necip’e yönelttiği şu soru olur: “Ha, kuzum o sizin eldivenin hanımı ne oldu?”
Bu soru üzerine Suat ölüyorum zannederken Necip, soruyu geçiştirmeye çalışır. Beceremeyince de ciddi ciddi o kadının öldüğünü söyler. Bu sefer de konuşmalar onun neden evlenmediği üzerine yoğunlaşır. Süreyya konu üzerinde değerlendirmeler yapıp Necip’i evlilik konusunda yüreklendirmeye çalışırken Necip’in tek düşüncesi Suat’ın neden soğuk davrandığı olur. Bir hafta içinde ne olmuş olabilir diye düşünüp durur. Bütün gecesi yatakta bu sorulara cevaplar aramakla geçer.
Sabah Necip, Suat’ı kısa bir süre olsa da yalnız bulur. Suat da bütün gece uyumamış, sabah erken kalkıp onu görme ümidiyle beklemiştir. Suat’ın gülümseyerek “Maşallah bu ne erken…” demesi genç adamı karanlıklardan alıp bahara eriştirir. Kısa bir süre de olsa sanki bakışlarla konuşurlar. Suat’a göre bu ortamda bunu devam ettirmek mümkün değildir. Bu kısacık andan sonra birbirinin peşi sıra Fatin ve Hacer gelir. Biraz sonra evin erkekleri konaktan çıkacak, Suat ise Necip’in kapıdan üzgün bir hâlde çıktığına şahit olacaktır. Genç kadın bir taraftan Necip’in gelmesini istemekte diğer taraftan da olabileceklerden korkmaktadır.
Erkeklerin gidişi ile Hacer yine uzun uzun kocasından şikâyet eder. Suat ise Necip’in dibinden ayrılmayan bu kadına hem kızmakta hem de kocasıyla yaşadıklarından dolayı acımaktadır. Hacer’e göre Fatin’in paradan başka düşündüğü bir şey yoktur. Para gidecek diye çocuk bile istemiyordur.
Necip üç gün geçmeden Süreyya ile tekrar çıkıp gelir. Suat, kayıtsız davrandığını düşündüğü Necip’e “Hiç olmazsa bu kadar sık gelme, zira artık her şey bitti…” demek isteği duyar. Her şey bitmese bile biraz önlem gerekmez mi, diye düşünür. 

Her şeyi bırakıp gitmek isteği duyan Suat, mutlu olabilmek için kendini bazen namusunu ayaklar altına alabilecek kadar güçlü hisseder. Ama onu asıl düşündüren Necip’in bu konudaki samimiyeti ve ciddiyetidir. Ne yazık ki bundan emin olma ihtimali yoktur. Sonra da tüm bunların bir çılgınlık olduğunu kabullenip herkes gibi hayatına tahammül etmesi gerektiğini düşünür.

Necip zevk âlemlerinde…

Necip ise Suat’ı kendisine karşı soğuk bir nezaket içinde gördükçe kahrolur. Olanları anlamakta zorluk çekip ne yapacağını bilemez. Kaçmak için bahaneler arar, bulamayınca da kâh piyanoda kâh kağıt oyunlarında Hacer’in elinde oyuncak olur.
Bu arada Suat’ın Süreyya ile dargınlıkları devam etmektedir. Karı koca mecbur kalmadıkça konuşmamaktadır. Necip ise Suat’ın tavırları nedeniyle bir hafta kadar ortadan kaybolur. Fatin’in anlattıklarına göre kendini Beyoğlu’nda zevk âlemlerine bırakmıştır.
Suat, demek o da herkes gibi sahte yaşıyor diye düşünür ve buna üzüldüğü için de kendine kızar. Artık onu unutmak, tüm bunları yaşamamış olmak ister hatta ondan nefret ettiğini düşünür.
Bir gece Süreyya kendisine ellerini uzatıp af dilediği zaman ise sanki sarıldığı kocası değilmiş gibi uzun uzun onun göğsünde ağlar. Aslında Süreyya, onun yalıda kalma isteğini kabul etmeyip bilmeden de olsa onu Necip’ten korumuştur.
Tüm bunlar yetmezmiş gibi Süreyya sözü yine Necip’e getirip arkadaşının bir Fransız oyuncuya bağlandığını anlatır. Suat ise ağlayarak ona teşekkür etme ihtiyacı duyup bu sığınmada bir teselli ve güç bulmaya çalışır. Hem başka çaresi de yoktur. Herkes gibi o da böyle yaşamaya alışmak zorundadır. Hem kocası ne Fatin gibi iğrenç ne de kayınpederi gibi zorbadır. Ah keşke bir de çocuğum olsaydı diye düşünür. İşte, o zaman gerçekten mutlu olabilecektir.

Bir gün Necip, konağa sarhoş bir hâlde gelir. Anlaşılmaz sözler söyleyip tüm kadınlardan şikâyet eder. Evdekiler Necip’in Fransız oyuncudan bahsettiğini sansalar da o tüm kadınların aynı olduğunu ve bağlılığın ne olduğunu bilmediklerinden dem vurur. Sesi o kadar derin bir nefretle doludur ki tüm bu sözlerin kendisi ile ilgili olduğunu anlayan Suat ne yapacağını bilemez. Hanımefendi, perişan hâldeki Necip’i odasına götürürken ağlamak üzere olan Suat da odasına kaçar. Suat’a göre zevk ve sefa âlemine dalmışken kendisini kalpsizlikle ve ihanetle suçlaması büyük bir haksızlıktır. Süreyya odaya geldiğinde genç kadın hâlâ ağlamaklıdır. Kocasına görünmemek için bir şeylerle oyalanırken imdadına Hacer yetişir. Hacer, onu alıp Necip’in kaldığı odanın önüne kadar sürükler. Necip, içeride Hanımefendi olduğu hâlde sürekli ağlamakta ve “Bilseniz..” sözünü tekrar edip af dilemektedir. Kapıyı aralayan Hacer sayesinde söyledikleri daha da net duyulur. Necip tüm bunları, unutabilmek pahasına yaptığını ve yalnız kalırsa çıldıracağını söylemektedir. Gerçeklerden habersiz Hanımefendi ise kadınların peşini bırakmasını salık verir. Suat ise daha fazla dinleyemeyip karanlık bir köşeye çekilerek uzun uzun ağlar. Tüm bunların sebebi benim diye düşünür. Ayaklarına kapanıp af dilemek, onu hâlâ sevdiğini haykırmak ister. Odasına sarsılmış bir hâlde dönüp uykuya da sabaha karşı anca dalar.

Biz böyle istedik…

Uyandığında Hanımefendi’nin onu görmek istediğini öğrenir. Necip için doktor çağrılmıştır. Kendileri ise bir düğüne katılmak zorundadırlar. Hemen gidip döneceklerdir. Hanımefendi, Suat’tan doktor gelince onu Necip’in yanına çıkarmasını ister. Sadece ateşi vardır ama Suat: “Sana bir şey olursa ben de ölürüm.” diyebilmek için yanına gitmek ister. Ancak kaç kere niyetlense de kapıdan giremez. Onu kötü görmekten ya da ayaklarına kapanıp ağlamaktan korkar.
Süreyya işe gitmeden önce Necip’i yoklamış, uyuduğunu görünce de ses etmemiştir.
Sabırsız bir hâlde doktoru bekleyen Suat, verdiği bütün kararların böyle umulmadık darbelerle nasıl darmadağın olduğunu düşünürken birden kapı açılır. Suat, doktorun geldiğini düşünürken karşısında Necip’i bulur. Necip, soğuk bir tavırla Hanımefendi’yi sorar, kendisi için doktor çağrıldığını öğrenince de iyi olduğunu iddia eder. Hem hasta olsam ne olur ki, diye sorar. Onun için hayatın hiçbir anlamı yoktur.
Suat ise tüm bu serzenişlere sadece hıçkırmaya hazır, acı bir bakışla “Necip!” diyerek karşılık verir. Sonra da ağlamamak için tekrar elindeki dikişe kapanır. Necip ise feryat etmesi gereken kişinin kendisi olduğunu söyleyerek mahvolduğunu söyler. Haftalarca bir bakışı için neler çektiğini, artık onu sevmediğini düşündüğünü söyleyip onunla hayalini kurduğu hayattan bahsetmeye başlar. 

O anda birden Suat’ın gözünden birkaç damla yaşın dikişe düştüğünü görür. Demek hâlâ seviyordur. Genç adam, sevdiği kadının karşısında ölecek kadar mutlu hissederek öylece kalakalmıştır. Sonra yanındaki koltuğa gidip kendisiyle gelmesi için yalvarmaya başlar. İkisi de bu teklifin ağırlığı altında bir süre susar. Suat, bu teklif karşısında kendini çok mutlu hissetse de Süreyya’ya bunu yapamayacağını söylemeye çalışır. Necip ise hem ona hak veriyor hem de her şeye rağmen kendisini sevmekten vazgeçmemesini istiyordur. Elinde ise cebinden çıkardığı eldivenin teki vardır, o zaman kadın da tıpkı onun gibi sakladığı diğer teki çıkarır. Necip, o kadar mutlu olur ki kadının eldiveni tutan elini dudaklarına götürüp öpmek ister. Suat’ın titreyen eli bir süre dirense de sonunda teslim olacaktır. Ayrılma vakti gelmiştir. Genç adam, ayrılırken bu muhteşem kadının kendisine mutluluğu bağışlayan yaşlı ve titreyen gözlerinden öper. Bitmiştir ama sadece kendileri istediği için bitmiştir. Kendini sokağa atan Necip, bir süre çamurlu yolda yürüyüp sonra bir arabaya atlar. O, arabada; Suat ise evde ağlamaktadır…

Alevler içinde…

Özete Esas Alınan Baskı

Mehmet Rauf, Eylül, Günümüz Türkçesine Uyarlayan: Nuriye Bilici, Say Yayınları, 100 Temel Eser, 7. Baskı, 2017

Konu Anlatımı İndir 👇

Halit Ziya Uşaklıgil’in 1896-1897 yıllarında Servet-i Fünun dergisinde tefrika edilen romanı.

Mai ve Siyah, bir hayal kırıklığının romanıdır.
Mai (mavi) hayali, siyah ise gerçekleri temsil etmektedir. 

Özet

Kırık Hayatlar’ın başkarakteri Ömer Behiç, tıp tahsilini Avrupa’da tamamlamış bir iç hastalıkları uzmanıdır. Gençliğinden beri evlenip mutlu bir yuva sahibi olmak isteyen Ömer Behiç, aslında ruhunda maddi hazların arzusunu da barındıran bir kahramandır.
Ömer Behiç, hastalarından bir olan Vedide’ye âşık olur. Kısa süre sonra da evlenirler. Osmanlı kadın tipini sembolize eden Vedide, içe kapanık tutumu ve çevresine karşı davranışlarıyla yazarın idealize ettiği bir karakterdir. Selma ve Leyla adında iki çocukları olan çift, yıllardır hayallerini süsleyen güzel bir ev yaptırarak oraya yerleşir. Bu ev, mutluluk içinde bulunan aile için dış hayatın çirkinliklerinden kurtuldukları bir sığınma mekânıdır. Evlerinin penceresinden şahit oldukları kırık hayat hikâyelerini izlerler. Ancak çok geçmeden Ömer Behiç’in arkadaşı Bekir Servet aracılığıyla kendi hayatları da yıkılmaya başlayacaktır.
Bekir Servet, Aşk-ı Memnu’daki Behlül karakterinin bir benzeri niteliğindedir. Ömer Behiç’i, Veli Bey’in hanımı ve kızlarıyla tanıştırır. Yine Aşk-ı Memnu’daki Melih Bey takımının bir benzeri olan bu aile, Ömer Behiç’in mutlu yaşamına kara bir gölge gibi düşer.
Karakterli, ahlaklı ve manevi değerlere önem veren bir kahraman olarak çizilen Ömer Behiç; hep kınadığı bir şeyi gerçekleştirerek eğlence âlemlerinde boy gösteren Neyyir ile yakınlaşır.
Neyyir ile sık sık bir terzi dükkânının üst katında buluşan Behiç, karısı Vedide’yi ve çocuklarını ihmal eder.
Yasak aşkı ve ailevi sorumlulukları arasında bocalamaya başlayan Ömer Behiç, iki kadını da sever. Vedide’yi sadık, güzel ve iffetli bir eş ve anne olduğu için severken Neyyir’i gençliği, güzelliği ve şen şakrak tavırları nedeniyle çekici bulmaktadır. Bu iki kadın arasında kalan ve ikisini de bırakamayacağını bilen Ömer Behiç, yıllardır övündüğü ahlakı ile maddi hazları arasında bocalar.
Neyyir ile olan ilişkisi boyunca eşine ve çocuklarına gerekli ilgiyi gösteremeyen Ömer Behiç, kızı Leyla’nın hastalığı ile yeterince ilgilenemez. Kısa süre sonra da Leyla ölür. Bu ölüm, Ömer Behiç’i mahveder. Leyla’nın vefatından sonra Neyyir’den uzaklaşmaya başlayan Ömer Behiç, gerçek huzuru bulmak ümidiyle karısı Vedide’ye döner. Küçük kızı Leyla’nın ölümü ve Neyyir’in başka bir adamla evlenmesinden sonra sığınabileceği tek kişi Vedide’dir. Ancak hayatının eskiye dönemeyecek şekilde yıkıldığının da farkındadır.
Kırık Hayatlar romanında kadınlara düşkünlüğü ile tanınan birçok karakter ile üç kadının dramı da işlenir. Bunlardan biri Vedide’nin dadılığını yapmış Andelip Bacı’dır. Çocuğu olmayınca kocasının ikinci bir evliliğine razı olmayıp tekrar Vedide’ye sığınmıştır. İkinci bir evlilik için yıllarca bekleyen Andelip Bacı’nın bu isteği gerçekleşmez. Evin hizmetçisi Suzidil ise içkiye düşkün kocası Mehmet Ali’nin şiddetine maruz kalmış ve hasta çocuğu Ferit ile Ömer Behiç’in evinde hizmetçilik yapmaktadır. Ömer Behiç’in evinde yaşanılan bu hayatların dışında onun dışarıda işi gereği tanıdığı kişilerin hikâyeleri de romanda geniş yer tutar. Ömer Behiç’in hastası Şekûre Hanım bunlardan biridir. Ferruh Bey, ailesinin zorlamasıyla başkasını sevmesine rağmen Şekûre Hanım’la evlenmiştir. Kocasının yasak ilişkisini bilen Şekûre ise vereme yakalanıp ölecektir.

İlgili Sayfalar

* Avam, yalanla avutanı hakikatle korkutana tercih eder.

* Acıyı bilmeyenin merhametine inanmayınız.

* Adaletin bulunmadığı yerde para en güzel silahtır.

* Bir adamın fikirlerini sözleri değil, hayatı gösterir.

* Bilgisizlik daima nur ile alevi karıştırır ve çok kere kendisini aydınlatan gibi yakanı da güneş sanır.

* Doğruyu söylemek değil, anlatmak güçtür.

* Fikir uğradığı zihnin değil, çıktığı dilin malıdır.

* İnsan ancak bilgisi kadar hür olabilir.

* Güzel fikir ihtiyarlamaz.

* Hürriyeti hakkıyla anlamayan onu er geç kötüye kullanır.

* Karga, adını değiştirse de sesinden tanınır.

* Kıskancın sükutu meziyetinizi itiraftır.

* İnsan için en büyük kuvvet, kendisini olduğu gibi görebilmektir.

* Yüksek tepelerde hem yılana hem kuşa rastlanır, birisi sürünerek öteki uçarak yükselmiştir.

* Kalp söze başlayınca akıl sağır olur.

* Gündüz kandilini hazırlamayan, gece karanlığa razı demektir.

* Köpeğe gem vurma, kendini at sanır.

* Lafla peynir gemisi yürümez, ama siyaset gemisi haydi haydi!

* Karnı açlardan çok, kalbi açlara acırım.

* Kafalar boş durdukça kalınlaşır.

* Güç olan kahramanca ölmek değil, kahramanca yaşamaktır.

* Her devir kendisinden sonrakini doğurmak için ağrı çeker.

* Kendi kendini küçümseyen adamla hiç kimse alay edemez.

* Niçin mi fikir değiştiriyorum? Çünkü ben fikirlerimin sahibiyim, kölesi değil.

* İyiliği yalnız iyiler anlar, fenalığı herkes.

* İlim ve sanatı gözetmeyen hükümetten büyük hayır ummam.

* Yoksulluğun olduğu yerde; namus, şeref, onur, erdem fazla barınamaz.

* Sözümüz er geç özümüze benzer.

* Şiir sevmem diyen şiirden anlamadığını itiraf etmiş olur.

* Çok para ile elde ettiğin her şeyi kıymetli sanma; pahalı başka, kıymetli başkadır!

* Politika yarasaya benzer, çok aydınlıktan hoşlanmaz.

* Çoğumuz için “dünya”, içinde yaşadığımız kasaba veya köydür.

* Çenesi düşmedikçe ihtiyarlar az söylerler. Zira hayat onlara sözün faydasızlığını öğretmiştir.

* Bir kitap ilmi var birde hayat ilmi, olgun insan her halde ikisine de vakıf olan oluyor.

* Vesaire sözünü pek severim zihnimin ayıbını örttüğü için.

* Akarsu, ne güzel hayat dersidir: Küçük engellerin üzerinde köpürür, büyüklerin yanından sessizce geçiverir.

* Yerinde sayanlar yürüyenlerden çok gürültü ederler.

* Yanan kıvılcım, sönük volkandan kuvvetlidir.

* Saklanan çirkinlik iki kat çirkin görünür.

* Zavallı koyun sürüsü! Çobanı da o besler, çoban köpeğini de, kurdu da, sahibini de!

Tevfik Fikret, özellikle 1900 yılından sonra siyasi ve sosyal içerikli şiirler yazmıştır.
2. Aşağıdakilerden hangisi sanatçının bu tür şiirlerinden biri değildir?
A) Sis
B) Tarih-i Kadim
C) Mai Deniz
D) Sabah Olursa
E) Doksan Beşe Doğru

Servetifünun romanının iki büyük temsilcisi Halit Ziya Uşaklıgil ve Mehmet Rauf’tur. Diğer romancıları Hüseyin Cahit Yalçın ve Safveti Ziya’dır.
3. Aşağıdakilerden hangisi parçada verilen yazarlardan herhangi birine ait değildir?
A) Salon Köşelerinde
B) Nesl-i Ahir
C) Ferdâ-yı Garâm
D) Tamat
E) Hayal İçinde

Her romanda olduğu gibi vaka hayal unsuru olmakla beraber romanın başkişisi —, Servetifünun topluluğun edebiyat görüşlerinin bizzat temsilcisidir. Romanın başındaki tartışmada onun sanat ve edebiyatla ilgili hayalleri, Servetifünun topluluğunun sanattaki ilkelerine uygun düşer. Ayrıca romandaki aile ve ölüm düşüncesi, basın hayatı, edebiyat tartışmaları, yazarın gerçek hayatından metne yansıyan olay ve durumlardır.
4. Parçada bırakılan boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Ahmet Cemil
B) Süleyman Nüzhet
C) Ömer Behiç
D) Ahmet Celal
E) Ali Şahin Efendi

5. Tevfik Fikret’in hece ölçüsüyle çocuklar için yazdığı şiirlerini topladığı kitap aşağıdakilerden hangisidir?
A) Haluk’un Defteri
B) Müntehab Çocuk Şiirleri
C) Körebe
D) Şermin
E) Promete

Ahmet Mithat etkisindeki — adlı eserini 15, 16 yaşlarında 1890’da yazan yazar, Fransız yazarlarının ve Servetifünun anlayışının etkisiyle ortaya konan — eserini ise, 1901 yılında yazmıştır. Eser, tecrübesiz bir gencin başından geçen romantik bir aşk macerasıdır. Onun realiteden uzak duygu ve düşünceleri hayal kırıklıkları çok realist bir şekilde ve hareketli bir vaka ile verilmiştir.
6. Parçada bırakılan boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) Nemide, Genç Kız Kalbi
B) Genç Kız Kalbi, Sefile
C) Nadide, Hayal İçinde
D) Hayal İçinde, Sefile
E) Nemide, Nadide

Servetifünun şairleri denince ilk akla gelen isimlerden olamamıştır. Abdülhamit’e muhalif olan şair, bu duruşu yüzünden padişahın emriyle Adıyaman’a sürülmüştür. Leyâl-i Girizân, şairin en tanınmış şiiridir. Şiir hem Servetifünun dönemi şiirinin genel özelliklerini hem de şairin hayat öyküsünün izlerini taşıması yönünden önemlidir.
7. Parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Abdülhak Hamit Tarhan
B) Tevfik Fikret
C) Cenap Şahabettin
D) Süleyman Nazif
E) Hüseyin Siret Özsever

14 dizelik nazım biçimidir. Kısa şiir, türkü anlamına gelen İtalyanca bir sözcüktür. İlk iki bendi dört, son iki bendi ise üçer dizeden oluşur. Tevfik Fikret ve Cenap Şahabettin bu nazım şeklini Batı edebiyatında kullanıldığı biçimleriyle değil, değişikliğe uğratarak kullanmıştır.
8. Parçada sözü edilen nazım şekli aşağıdakilerden hangisidir?
A) Terzarima
B) Sone
C) Balad
D) Serbest müstezat
E) Triyole

Çağdaşı olduğu Servetifünunculara katılmayan sanatçının eserlerinde olaylar İstanbul’da geçer. Bu yüzden onun bir İstanbul yazarı olduğunu söylemek yerinde olur. Küçük yaşta başlayan yazma merakıyla çok sayıda roman ve hikâyeye imza atmıştır. Eserlerinde en dikkat çekici özellik, kadın konuşmalarını başarıyla aktarmasıdır. Kadınlar arasındaki kavga, dedikodu gibi diyalogları canlı ve renkli bir üslupla okuyucuya aktarmıştır.
9. Aşağıdakilerden hangisi parçada sözü edilen yazara ait değildir?
A) Mürebbiye
B) Şıpsevdi
C) Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç
D) Hakka Sığındık
E) Karı-Koca Masalı

(I) Mehmet Rauf’un aşktan bahsetmediği eseri yoktur. Bir (II) Kurtuluş Savaşı romanı olan (III) Halâs‘ta, hatta ikisi de macera-entrika romanı olan (IV) Körebe ve (V) Kan Damlası adlı romanlarında bile aşktan bahisler açmış, bu romanlarının başkişilerini de diğer romanlarında olduğu gibi aşk genci, aşk adamı, güzelliklere ve güzellere tutkulu kişiler olarak göstermiştir.
10. Parçadaki altı çizili yerlerden hangisi bir bilgi yanlışlığına neden olmuştur?
A) I   B) II   C) III   D) IV   E) V

— şiirinde II. Abdülhamit döneminin romanını, geniş bir İstanbul panoramasını, Fikret’in beddua ve nefretini; — şiirinde Yahya Kemal’in tarihsel estetik bakışı ile Osmanlı kültür değerleriyle İstanbul’a hayranlığını; Necip Fazıl’ın — şiirinde şehir, şair ve şiir arasındaki özdeşleşmeyi; Orhan Veli’nin — şiirinde ise İstanbul’un iç sesini, kulaktan göze ve gönle akan şehir yaşamını buluruz.
11. Parçada bırakılan boşluklara aşağıdakilerden hangisi getirilemez?
A) İstanbul Destanı
B) Bir Tepeden
C) İstanbul’u Dinliyorum
D) Sis
E) Canım İstanbul

Batılı eleştiri anlayışını benimseyen sanatçı, Servetifünun edebiyatının tenkit alanındaki en önemli ismidir. Batılı tenkit anlayışını Türkiye’ye getirmeye çalışan yazar, “Hayat ve Kitaplar” başlığı altında önce Servet-i Fünun’da yayımlayıp daha sonra kitap haline getirdiği makale serisinde Batılı yazar, fikir adamı ve tarihçiler üzerinde durmuştur.
12. Parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hüseyin Cahit Yalçın.
B) Ahmet Şuayb
C) Ali Ekrem Bolayır
D) Süleyman Nazif
E) Faik Ali Ozansoy

(I) Cenap Şahabettin, Osmanlı yönetimi altındaki Arap ülkelerinde uzun yıllar yönetici olarak çalışmıştır. Bu görevlerinin ve daha sonra yaptığı seyahatleri ürünü olarak da (II) Hac Yolunda adlı kitabı, (III) Firâk-ı Irâk, (IV) Suriye Mektupları ve son olarak da (V) Beyrut, Filistin ve Nablus İzlenimleri 1918 adıyla bir araya getirilen seyahat notlarını yayımlamıştır.
13. Parçadaki altı çizili yerlerden hangisi bir bilgi yanlışlığına neden olmuştur?
A) I   B) II   C) III   D) IV   E) V

Ahmet Mithat Efendi vasıtasıyla basın ve edebiyat dünyasına adım atan sanatçı, tıpkı onun gibi öğretmek ve göstermek metodunu kullanarak okuyucusunu etkilemeyi başarmıştır. Yalın ve açık ifadelerle sohbet havası içinde, İstanbul Türkçesinin bütün inceliklerini kullandığı yazıları okuru daha ilk cümlede etkiler. Servetifünun sanatçıları ile aynı dönemde eser vermiş olsa da bağımsız kalan sanatçının yazılarındaki objektif tutumu edebiyat tarihimizde ona ayrı bir yer kazandırmıştır.
14. Parçada sözü edilen yazar aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hüseyin Rahmi Gürpınar
B) Nahit Sırrı Örik
C) Safvet Nezihi
D) Ahmet Rasim
E) Ahmet Şuayb

Edebiyat-ı Cedide olarak bilinen bu dönemin eserleri incelendiğinde olay örgüsündeki güçlü nedensellik kurgusu, mekân-insan ilişkisindeki diyalektik boyut ve anlatı kişilerinin psikolojik derinliğiyle verilmesi gibi unsurları kolayca görmek mümkündür.
15. Parçada anlatılanlar aşağıdaki edebi akımların hangisiyle ilişkilendirilebilir?
A) Hümanizm
B) Romantizm
C) Realizm
D) Sembolizm
E) Parnasizm

Halit Ziya’nın özellikle ilk romanı —, barındırdığı gotik ve kara romantik unsurlarla hayli dikkat çekicidir. Romanın kişilerinin fuhuş bataklığına batmış kişiler olarak seçilmesi toplumun çürüyen insani ilişkilerini göz önüne sermek için yazara önemli bir imkân sağlar. Aynı tema Ahmet Mithat’ın — isimli eserinde de geçer. Halit Ziya’nın romanındaki iki kadın karakterin bu romanın ismini telaffuz ederek okuması da dikkat çekicidir.
16. Parçada bırakılan boşluklara aşağıdakilerden hangisi sırasıyla getirilmelidir?
A) Sefile, Henüz On Yedi Yaşında
B) Kırık Hayatlar, Felâtun Bey’le Rakım Efendi
C) Mai ve Siyah, Paris’te Bir Türk
D) Füruzan, Dürdane Hanım
E) Aşk-ı Memnu, Açıkbaş

9 Şubat 1919 tarihli Hadisat gazetesinde yayımladığı “Kara Bir Gün” başlıklı yazısı ve 1920’de düzenlenen bir anma toplantısındaki konuşması nedeniyle İstanbul’u işgal eden İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya gönderilmiştir. Yirmi ay sürgün hayatını yaşadığı bu adada millî konulara, sürgün ve gurbet psikolojisine geniş yer veren sanatçı, bunlardan bazılarını Malta Geceleri adlı kitabında toplamıştır.
17. Parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Celal Sahir Erozan
B) Ahmet Reşit Rey
C) Süleyman Nazif
D) Faik Ali Ozansoy
E) Ali Ekrem Bolayır

Halit Ziya Uşaklıgil’in ustalık dönemi romanıdır.
Aşk-ı Memnu, “yasak aşk” demektir.
Roman, 1889-1900 yıllarında Servet-i Fünun dergisinde tefrika edilmiştir.
Türk edebiyatının Batı tekniğinde yazılan ilk romanıdır.
Roman; neden-sonuç yasasına göre gelişen olayları, derin psikolojik tahlillerle oluşturulan karakterleri, kullanılan anlatım teknikleri ve okurun ilgisini canlı tutan kurgusu ile edebiyatımızın ölümsüz eserlerinden biridir. Eser, bu açılardan realizm akımının başarılı örneklerindendir.
Romanda hâkim (ilahî) bakış açısı kullanılmıştır.
Halit Ziya, en başarılı kadın karakterini bu romanda yaratmıştır (Bihter).

Türk toplumunun pek alışık olmadığı hırslı, mücadeleci, intikamcı aynı zamanda hassas, duygusal açlık çeken ve hayatın gerçekleri ile duyguları arasında sıkışmış modern kadın trajedisi romanda ustalıkla işlenir. Yasak aşkı konu alan roman, Batılı bir hayat yaşayan zengin bir Türk ailesinin etrafında İstanbul’da geçmektedir.

Mehmet Rauf’un Millî Mücadele‘yi konu alan romanı.
Roman, 1929’da yayımlanmıştır.

Halas, Arapça bir sözcük olup “kurtuluş” demektir. 

Eser, yazarın son dönem romanlarından biridir. Hayatın son yıllarını felçli olarak geçiren Rauf, romanı eşinin yardımıyla tamamlayabilmiştir.
Yazar, Anadolu’daki direnişi ve kurtuluş öyküsünü Türk subayı Nihat karakteri üzerinden hikâyeleştirmiştir. Nihat, Milli Mücadele ruhunu taşıyan, vatanın bağımsızlığını düşünen genç bir subaydır.
Roman, Türk halkının Mütareke ve Milli Mücadele yıllarındaki işgaller karşısında gösterdiği direnişi konu edinir. 
Olaylar, İzmir’in işgalinin anlatıldığı ilk bölümler dışında İstanbul’da geçmektedir.
Roman ilahî bakış açısı ile kaleme alınmıştır.
Mehmet Rauf, eserini “Büyüklerin en büyüğü Gazi Mustafa Kemal’e” ibaresiyle Mustafa Kemal Atatürk’e ithaf etmiştir.

Birey niteliği kazanamamış kahramanlar, bir karakter olmaktan çok, bir tip düzeyinde kalırlar. Büyük eserlerin özelliklerinden biri de kahramanlarının birey niteliği kazanmasıdır. Bu nitelik kahramana ve esere “sahicilik” verir.
2. Buna göre aşağıdaki yazarlardan hangisi karakter yaratmakta diğerlerine göre daha başarılıdır?
A) Şemsettin Sami
B) Ahmet Mithat Efendi
C) Hüseyin Cahit Yalçın
D) Namık Kemal
E) Halit Ziya Uşaklıgil

(I) Tanzimat edebiyatının birinci nesline mensup sanatçılarından (II) Sâmipaşazâde Sezai’nin (III) Küçük Şeyler 

(IV) adlı öykü kitabı (V) Batılı tarzda Türk öykücülüğünün başlangıcı olarak görülmektedir.
3. Parçadaki numaralanmış yerlerden hangisi bilgi yanlışlığına neden olmuştur?
A) I   B) II   C) III   D) IV   E) V

—, yetişme tarzındaki birtakım aksaklıklardan dolayı aşırı kıskanç olan bir kadının aile içinde oluşturduğu çekişmeler sonucunda hem kendisinin hem de başkalarının hayatlarını mahvetmesini anlatmaktadır. Sırrıcemal bu çekişmeler içinde cariye kimliğiyle “öteki kadın” rolünü üstlenirken Osmanlı ailesindeki “kadın çekişmelerinde cariyelerin de önemli bir faktör” olduğunu ortaya koyar. Aslında yazarın burada yapmak istediği bir kölenin acıklı hayatını anlatmak değil, kıskançlık duygusunun ortaya çıkış sebeplerini ve sonuçlarını vermektir.
4. Parçada bırakılan boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Aşk-ı Memnu
B) Araba Sevdası
C) Dürdane Hanım
D) Eylül
E) Zehra

Türk edebiyatına yenilik içinde yenilik getiren bir şairdir. Buna rağmen şiirlerindeki disiplin yokluğu, dil ve üslubuna da yansımıştır. Bu dil, yaşadığı ve etkilendiği kültür nedeniyle Türkçe, Arapça, Farsça ve Fransızcanın tesiriyle oluşmuş kendine özgü bir dildir.
5. Aşağıdaki eserlerden hangisi parçada sözü edilen sanatçıya ait değildir?
A) Sahra
B) Belde
C) Bunlar O’dur
D) Nağme-i Seher
E) Garam

Tarihî bir olaya dayanan ve bu nedenle çoğunlukla gerçek kişilerin yer aldığı romanda başkahraman, vatanseverliğiyle ön plana çıkan bir askerdir. Olay örgüsünde ise ondan ziyade, İran şahına esir düşen Kırım ordusunun kumandanı Adil Giray ile Şah’ın kardeşi Perihan’ın aşkı ve devlet içindeki siyasi çekişmeler ile entrikalar konu edilir.
6. Parçada sözü edilen eserin yazarı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmet Mithat Efendi
B) Namık Kemal
C) Şemsettin Sami
D) Abdülhak Hamit Tarhan
E) Nabizâde Nazım

Çok basit ve yavaş ilerleyen bir vaka üzerine kurulmuş olan romanda asıl yük psikolojik tahlillerdedir. Yazar birbirine yaklaşan ve uzaklaşan bu üç kişiden özellikle de Suat’la Necip’i seçerek onların iç dünyalarını tahlil eder. Bu sebeple romanda fazla hareket yoktur. Daha çok iç çözümlemeler yoluyla sürdürülen ve yavaş ilerleyen bir psikolojik yapı söz konusudur.
7. Parçada sözü edilen eser aşağıdakilerden hangisidir?
A) Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat
B) Dokuzuncu Hariciye Koğuşu
C) Eylül
D) Mai ve Siyah
E) Araba Sevdası

Vecize; bir duygu veya düşünceyi, bir ilkeyi mümkün olduğu kadar kısa, öz ve kesin bir biçimde anlatan bilgece ifadelerdir. Edebiyatımızda bu türün teorik esasları, ilk olarak Cenap Şahabettin’in yazdığı “Vecize Edebiyatı” başlıklı yazısıyla belirlenmiştir. Yine onun —, bizde türün Tanzimat’tan sonra müstakil kitap halinde neşredilmiş ilk örneği sayılır.
8. Parçada bırakılan boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Tiryaki Sözleri
B) Defter-i Amal
C) Tefekkür
D) Evrak-ı Eyyam
E) Siyah Kitap

Şiir, hikaye, roman, hatıra, makale, sohbet, gezi yazısı, tarih, okul kitapları ve farklı sahalarda öğretici eserler kaleme alan yazarda hakim karakter, ansiklopedist tavırlı gazeteciliktir. Onun yazı hayatına başladığı dönemde bir tarafta, artık kendi içerisinde çözülmüş divan edebiyatını sürdürmek isteyenler, bir tarafta da kayıtsız şartsız Batı’ya teslim olmak arzusunda bulunanlar vardır, o ise bu iki grubun tam ortasındadır.
9. Parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmet Mithat Efendi
B) Tevfik Fikret
C) Cenap Şahabettin
D) Ahmet Rasim
E) Hüseyin Rahmi Gürpınar

Leskofçalı Galip, Hersekli Arif Hikmet, Yenişehirli Avni, Recaizâde Celal Bey gibi klasik şiir zevkiyle manzumeler ortaya koyan isimlerden oluşan ve kimilerine göre de şiirimizin ilk edebî topluluğu olarak kabul edilen “—”, edebî açıdan dikkat çeken bir topluluktur. İlerleyen yıllarda, modern Türk edebiyatının gelişmesinde önemli katkıları olacak iki şair — ve — sanat hayatının başlarında bu toplulukta yer alırlar.
10. Parçada bırakılan boşluklara aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) 

Encümen-i Şuara, Şinasi, Muallim Naci
B) Encümen-i Şuara, Namık Kemal, Ziya Paşa
C) Encümen-i Daniş, Recaizade Mahmut Ekrem, Muallim Naci
D) Encümen-i Daniş, Şinasi, Ziya Paşa
E) Encümen-i Şuara, Namık Kemal, Recaizade Mahmut Ekrem

Onun şiirleri incelediğinde şekil, dil ve üslup bakımından eski şiirin tadını almak mümkündür. Ona asıl ününü kazandıran Terci-i Bent’ten Terkib-i Bent’e ve ünlü hicvi Zafernâme’ye kadar bütün eserlerinde, klasik şiirin nazım biçimlerini ve aruz ölçüsünü kullanmaktan geri kalmaz. Ondaki yenilik -Şinasi’de olduğu gibi- biçimde değil, içerikte görülür.
11. Parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şemsettin Sami
B) Ziya Paşa
C) Recaizade Mahmut Ekrem
D) Abdülhak Hamit Tarhan
E) Muallim Naci

Yaşadığı dönemde modernleşme karşıtı ve klasik edebiyat yanlısı olarak bilinen — bile, Batı edebiyatını daha iyi anlayabilmek için Fransızca öğrenmiştir. Ahmet Hamdi Tanpınar ise onun eski edebiyatın taraftarı olarak görülmesini bir masaldan ibaret olduğunu söyler. Gerçekten de o, şiirde güzelliği kovalayan ve gelenek ve modern arasında denge kurmaya çalışan bir sanatçıdır.
12. Parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Namık Kemal
B) Şinasi
C) Recaizade Mahmut Ekrem
D) Muallim Naci
E) Abdülhak Hamit Tarhan

Servetifünun edebiyatının ön plandaki isimlerinden biri olan sanatçı, hem daha az edebî eser vermesiyle hem de II. Meşrutiyet’in ilanından sonra gazeteci ve siyasetçi kimliğinin ön plana çıkmasıyla Servetifünun hareketi üzerine yapılan çalışmalarda daha geri planda kalmıştır. O, adının yaşamasını edebiyat alanındaki veriminden çok gazeteciliği ile siyasi kimliğine borçludur.
13. Parçada sözü edilen sanatçı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahmet Şuayb
B) Celal Sahir Erozan
C) Ali Ekrem Bolayır
D) Hüseyin Cahit Yalçın
E) Süleyman Nazif

Türk edebiyatında romancı kimliğiyle ön plana çıkan sanatçı, 1908’den sonra çeşitli dergi ve gazetelerde hatıralarını neşretmiş ve daha sonra Kırk Yıl, Saray ve Ötesi, Bir Acı Hikâye olmak üzere üç önemli hatıra kitabına imza atmıştır. Hayatını, tanıdığı edebî ve siyasi şahısları, yaşadığı dönemin önemli olaylarını ele alan sanatçının bu eserleri, edebiyat tarihi ve siyasi tarih çalışmaları için önemli bir kaynak konumundadır.
14. Aşağıdaki eserlerden hangisi parçada sözü edilen sanatçıya ait değildir?
A) Mensur Şiirler
B) Genç Kız Kalbi
C) Kabus
D) Bir Ölünün Defteri
E) Sefile

O sadece yeni dili bulmamış, eski dili de ayıklamış, basit hayallerin zaruretiyle nesre kaçan unsurlarını ve Türkçenin bünyesine uymayan, asırlık yürüyüşünde dil zevkinin kabul etmediği lügat ve deyişleri atmış, bir çeşit zevkiyle hatta bir çeşit dokunma, yani derinden gelen bir hisle eski Türkçeyi temizlemiştir.
15. Parçada sözü edilen dil anlayışı aşağıdaki sanatçılardan hangisi için söylenebilir?
A) Abdülhak Hamit Tarhan
B) Tevfik Fikret
C) Mehmet Akif Ersoy
D) Ahmet Haşim
E) Yahya Kemal Beyatlı

Karabibik’ten sonra yeni bir köy romanı görebilmek için tam on dokuz yılın geçmesi gerekmektedir. Nitekim, köy yaşantısından izlenimler üzerine kurulmuş; köyü ve köylüyü temel almış olan ikinci roman — 1909 yılında yayımlanır. — imzalı bu yapıt Niğde’nin yoksul bir köyünde başlayıp İstanbul’a uzandıktan sonra yine aynı köyde sarsıcı bir sonla biter.
16. Parçada bırakılan boşluğa sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
A) Yeniçeriler, Ahmet Mithat Efendi
B) Zavallı Kız, Nabizâde Nazım
C) Küçük Paşa, Ebubekir Hazım Tepeyran
D) Tesadüf, Hüseyin Rahmi Gürpınar
E) Biçare Genç, Ahmet Rasim

👉 Bu testi pdf olarak indirebilirsiniz.

İlgili Sayfalar