MURABBA’-TERBÎ’
Haziran 22, 2014 Okuma süresi: 4 dakika
MURABBA’
Asıl anlamı “dörtlü” olan murabba, her bendi dört mısradan oluşan nazım şeklidir. Bendlerin kafiye dizilişi “a a a a b b b a c c c a” şeklindedir.
Murabba, edebiyatımızda çok kullanılmış bir nazım şeklidir. Bunun sebebi halk edebiyatımızın nazım şekillerinden
koşmaya benzemesidir. İkisi de dörtlüklerden oluşan nazım biçimleridir.
Murabba’-ı mütekerrir: Bir murabba’da ilk bendin son mısraı diğer bütün bendlerin sonunda tekrarlanıyorsa buna mütekerrir murabba’ denir. a a a A b b b A c c c A d d d A
Murabba’-ı müzdevic: İlk bendin son mısraı diğer bendlerin sonunda tekrarlanmıyorsa buna müzdevic murabba’ denir. a a a a b b b a c c c a d d d a
Örnek: Mütekerrir murabba’
Perîşân-hâlûn oldum sormadun hâl-i perîşânum
Gamundan derde düşdüm kılmadun tedbîr-i dermânum
Ne dirsen rüzgârum beyle mi geçsün güzel hânum
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum
…………………
Fuzûlî şîve-i ihsânun ister bir gedâyundur
Dirildükçe seg-i kûyun ölende hâk-i pâyundur
Gerek öldür gerek ko hükm hükmün rây râyundur
Gözüm cânum efendim sevdüğüm devletlü sultânum
mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün mefâ’îlün
Fuzûlî
Açıklaması:
Senin yüzünden halim perişan oldu, ama sen bu perişanlığın nedendir diye sormadın. Gamından derde düştüm, sen bu derde çare bulmadın. Güzel sultanım, ne dersin, bütün ömrüm böyle mi geçip gitsin? Gözüm, canım, efendim, sevdiğim, devletli sultanım.
Fuzulî senden iyi davranıştan başka bir şey istemeyen bir fakirin; yaşadıkça kapında bir köpek, öldüğünde de ayağının toprağıdır. İster öldür, ister bırak, istediğini yap. Gözüm, canım, efendim, sevdiğim devletli sultanım.
TERBÎ’
Asıl anlamı “dörtleme” olan terbî’, daha önceden yazılmış bir gazelin her beytinin baş tarafına, bu beyitle aynı vezinde ve bu beytin ilk mısraı ile kafiyeli ikişer mısra eklenerek oluşturulan dört mısralı bendlerden oluşan nazım biçimidir. Kafiye dizilişi “a a (a a ), b b (b a), c c (c a)” şeklindedir. İlk iki mısra terbî yapan şaire aittir. Bu ekleme mısralara zamîme adı verilir.
