9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 238 Cevapları

Ders İçi Çalışma

Aşağıdaki aşamaları takip ederek istenen çalışmayı yapınız.

1. Çalıkuşu’nda meydana gelen olaylar romanın üslubuna nasıl bir katkı sağlamıştır?

Olayların akışı, romanın üslubunun duygusal, samimi ve doğal bir şekilde gelişmesini sağlamıştır. Feride’nin çocukluk yılları, daha neşeli ve masum bir üslupla anlatılırken, köşkten ayrılmasıyla hüzün ve olgunluk ağır basmıştır. Ç’ye tayini, zorluklarla mücadele ettiği için daha sert ve güçlü bir anlatım kazandırmıştır. İzmir ve Kuşadası dönemi, hareketli ve olayların yoğun olduğu bir bölümdür, bu da anlatımın canlı ve akıcı olmasına neden olmuştur. Tekirdağ süreci, karakterin iç hesaplaşmalarıyla daha dingin ve düşündürücü bir anlatım kazanmıştır.

2. a- Çalıkuşu adlı romanda çatışmaya neden olan kavramlar düzeyindeki değerler tablosu

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 239 Cevapları

b) Çatışmalar, Feride’nin kişilik gelişimini nasıl etkilemiştir?

Feride, yaşadığı çatışmalar sayesinde daha güçlü, bağımsız ve olgun bir karakter haline gelmiştir. İhanet, onun insanlara karşı daha temkinli olmasını sağlarken; adaletsizlik, onu daha hakkaniyetli ve adil bir birey yapmıştır. Şefkat ve merhamet sayesinde empati yeteneği gelişmiş, dürüstlük ve sadakat ise ahlaki değerlerini pekiştirmiştir.

c) Çatışmalar, Feride’nin günlüğündeki anlatımı nasıl etkilemiştir?

Başlangıçta neşeli ve umut dolu olan anlatımı, zamanla daha hüzünlü ve sorgulayıcı bir hale gelmiştir. Çektiği acılar, yalnızlık hissiyatını artırmış ve yazılarına daha derin, içe dönük ve duygusal bir hava katmıştır.

3. Feride üzerine kurgulanmış olan Çalıkuşu, bir “ben” romanıdır. Feride aynı zamanda beş kısımlık romanın dördünün de anlatıcısıdır. Feride, romanda kişisel ve sosyal olmak üzere iki yönü ile karşımıza çıkar.

a) Feride’nin Kişisel ve Sosyal Özellikleri

Kişisel Özellikleri:

• Zorluklara karşı yılmaz, mücadeleci bir yapısı vardır.
• Bağımsız ve özgürlükçü bir ruhu vardır.
• Duygusal, ancak gerektiğinde güçlü ve kararlı davranır.
• Adaletli ve dürüst bir kişiliğe sahiptir.
• Eğitime ve bilgiye önem verir, öğretmenliği sever.

Sosyal Özellikleri:

• Yardımseverdir, zor durumda olanlara destek olur.
• Toplumsal konulara duyarlıdır, kadın hakları gibi konulara önem verir.
• İnsanlarla kolay iletişim kurar, ancak mesafesini de korur.
• Öğretmenlik mesleği sayesinde topluma katkı sağlar.
• Cesur ve idealisttir, yanlışlara karşı tavır alır.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 240 Cevapları

b) Çalıkuşu adlı romanda başkarakter Feride’nin kişisel gelişiminde eksik kalan yanlarını tamamlayan, onu ruhsal anlamda bütünleyen kişiler; Kâmran, Munise, Doktor Hayrullah Bey ve Müjgan’dır. Bu karakterlerin özelliklerini yazınız.

Kâmran

• Feride’nin ilk aşkıdır ve onun duygusal gelişimini etkiler.
• Kararsız ve çelişkili bir yapısı vardır, Feride’yi derin düşüncelere iter.
• İhaneti, Feride’nin güven duygusunu sarsar ve onu daha güçlü kılar.
• Feride’ye olan sevgisi zamanla daha da derinleşir.

Munise

• Feride’ye anne şefkati veren masum bir çocuktur.
• Onun yalnızlığını gidererek duygusal gelişimine katkı sağlar.
• Feride’nin öğretmenlik misyonunu güçlendiren bir karakterdir.
• İkili arasındaki bağ, Feride’nin merhamet duygusunu artırır.

Doktor Hayrullah Bey

• Feride için bir baba figürü olarak rehberlik eder.
• Onu koruyup kollayarak hayat deneyimleriyle yol gösterir.
• Adaletli ve eşitlikçi yaklaşımı, Feride’nin insana bakış açısını şekillendirir.
• Zor zamanlarında Feride’ye destek olur ve ona güç verir.

Müjgan

• Feride’nin sadık ve neşeli bir dostudur.
• Onu hayata bağlayan, motive eden bir karakterdir.
• Feride ve Kâmran’ın kavuşması için çaba gösterir.
• Gerçekçi bakış açısıyla Feride’nin duygularını yönlendirmesine yardımcı olur.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 241 Cevapları

b. Okuduğunuz iki metin arasındaki üslup farklılıklarına neden olan dil ve anlatım özelliklerini yazınız.

I. Metin:

• Duygusal ve samimi bir dil kullanılmıştır.
• İçsel çözümlemelere ve karakterin ruh haline odaklanılmıştır.
• Betimlemeler yoğun olup okuru olayın içine çeker.
• Anlatım daha edebi ve çağrışım gücü yüksek kelimeler içerir.

II. Metin:

• Resmi ve bilgilendirici bir dil kullanılmıştır.
• Biyografik anlatım ön plandadır.
• Açıklayıcı ve nesnel bir üslup tercih edilmiştir.
• Bilgi verme amacı taşıyan uzun ve detaylı cümleler kullanılmıştır.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 241 Cevapları

3c. Reşat Nuri Güntekin; Çalıkuşu adlı romanı kurgularken sözcükleri temaya, olaylara, zamana ve mekâna uygun bir şekilde seçmiş midir?

Evet, Reşat Nuri Güntekin, Çalıkuşu romanını kurgularken sözcükleri temaya, olaylara, zamana ve mekâna uygun seçmiştir. Romanın ana karakteri Feride’nin ruh hâli, çevresindeki kişiler ve toplumsal şartlarla örtüşen bir dil kullanılmıştır. Feride’nin yaşadığı coğrafyanın kültürü ve Anadolu’nun sosyal yapısı esere yansıtılmış, kullanılan kelimeler dönemin dil özelliklerine uygun olarak seçilmiştir.

4. Aşağıdaki aşamaları takip ederek istenen çalışmayı yapınız.
a) Çalıkuşu adlı romandan alınmış bölümleri okuyunuz.

Çalıkuşu’nun üslubu samimi, içten ve duygu yüklüdür. Feride’nin iç dünyasını derinlemesine anlatan, bazen mizahi bazen hüzünlü bir anlatım kullanılmıştır. Romanın dili sade ve akıcı olmakla birlikte, edebi anlatımla süslenmiştir. Yazar, doğa ve mekan betimlemeleriyle atmosferi güçlendirmiş, karakterlerin ruh hâllerini yansıtmak için psikolojik tahlillere yer vermiştir.

b) Bu bölümlerin üslup özelliklerini tablodaki ilgili alana işaretleyiniz.

c) Siz bu bölümlerde nasıl bir üslup kullanırdınız? Söyleyiniz.

Bu bölümlerde daha sade ve anlaşılır bir üslup kullanırdım. Betimlemeleri fazla detaylandırmadan okuyucunun hayal gücüne yer bırakırdım. Psikolojik tahlilleri azaltarak, olayları daha doğrudan ve akıcı bir şekilde anlatırdım. Çağrışım değeri yüksek kelimeleri daha az kullanarak herkesin kolayca anlayabileceği bir dil tercih ederdim. Böylece metin, hem samimi hem de kolay okunabilir olurdu.

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Sayfa 242 Cevapları

Soru 5: Çalıkuşu adlı romandaki Zeyniler köyü betimlemesinin üslup özelliklerini yazınız.

Cevap: Zeyniler Köyü, betimleyici ve duygusal bir üslupla anlatılmıştır. Köyün harap ve yoksul hali, “yangın harabesi”, “simsiyah viraneler” gibi ifadelerle tasvir edilmiştir. Doğa betimlemeleri, kasvetli ve iç karartıcı bir atmosfer yaratırken, Feride’nin bakış açısından anlatıldığı için subjektif bir hava taşır. Kullanılan çağrışımsal kelimeler okuyucuyu mekâna daha fazla çekmektedir.

Soru 6: Reşat Nuri Güntekin’in biyografisinden ve Çalıkuşu adlı romanın içeriğinden hareketle romanın yazıldığı dönemin özellikleri hakkında arkadaşlarınızla çıkarımlarda bulununuz. Çıkarımlarınızın ortak noktalarını yazınız.

Cevap: Çalıkuşu, Osmanlı’nın son dönemleri ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına ışık tutan bir eserdir. Dönemin önemli toplumsal konuları arasında kadın eğitimi, köyde öğretmenlik, geleneksel yapı ile modernleşme arasındaki çatışma ve kadınların toplumdaki yeri yer alır. Feride’nin Anadolu’daki zorlu mücadelesi, dönemin kadınlarının yaşadığı toplumsal baskıyı ve eğitim fırsatlarını göstermesi açısından önemlidir. Eğitim ve kadın hakları gibi konular, romanın yazıldığı dönemin temel meselelerindendir.