Hikaye Slayt

Hikâye yazı türü hakkında hazırlanmış sunumu yazının sonundaki bağlantıdan indirebilirsiniz. Hikâye – Öykü sunumu 11 slayttan oluşuyor. Konuyla ilgili bütün gerekli bilgiler sunumda verilmiş. Resimlerle zenginleştirilmiştir. Ayrıca hikâye (öykü) hakkında sunumun içeriği konu anlatımı şeklinde aşağıda verilmiştir.

HİKÂYE (ÖYKÜ) NEDİR? 

Yaşanmış ya da yaşanabilir olayların edebi değer taşıyacak şekilde kısaca anlatıldığı yazılara hikâye (öykü) denir.
Hikâyede hayatın kısıtlı bir zamanı anlatılır. Kişi sayısı azdır. Kişiler her yönüyle ele alınmaz. Kişiler olaya bakan yönleriyle tanıtılır.
Hikâyelerde yaşanmış olaylar anlatılabileceği gibi tamamen tasarlanmış olaylar da anlatılabilir. Olaylar hayal ürünü de olsa yaşanabilir nitelikte olmalıdır. Hikâyelerde olağanüstü olaylara yer verilmez.
Olayların okuyucu da heyecan uyandırıcı olması amaçlanır. Olaylarda ayrıntıya yer verilmez.
Hikâye belli bir zamanda geçer ve aynı zaman diliminde gelişir ve sonlanır. Hikâye birinci tekil (ben) veya üçüncü tekil (o) kişinin ağzından anlatılır.

Dünyada ve Türk Edebiyatında Hikâye

Hikâye en eski edebi türlerden biridir. Yazının olmadığı sözlü edebiyat döneminden bu yana farklı türlerle birlikte gelişmiştir. Destanlar, masallar, halk hikâyeleri hikâyenin oluşturduğu türlerdendir. Ancak hikâyenin tek başına bir tür olarak ortaya çıkması 19. yüzyılı bulmuştur.
Dünya edebiyatında Boccacio (Bokasyo) adlı yazarın Decameron (Dekameron) isimli eseri hikâye türünün ilk örneği olarak kabul edilir.
Dünya edebiyatında 19. yy.dan  itibaren Alphonse Daudet (alfons Dode), Maupassant (Maposan), Mark Twain (Mark Tivin) Çehov gibi büyük hikâye yazarları yetişmiştir.
Türk edebiyatında hikâye geleneği eskilere dayanır. Sözlü dönemden beri dilden dolaşan Dede Korkut Hikâyeleri ile Divan edebiyatı dönemindeki birçok mesnevi aslında birer hikâyedir.
Ancak batılı anlamda ilk hikâye Ahmet Mithat Efendi’nin yazdığı Letaif-i Rivayat adlı eserdir.
Samipaşazade Sezai’nin yazdığı Küçük Şeyler Türk edebiyatında modern anlamda kısa hikâyenin başlangıcı kabul edilir.
Daha sonra hikâye türünün en olgun örneklerini Halit Ziya Uşaklıgil vermiştir. Ömer Seyfettin, Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal, Refik Halit Karay hikâye türünün önemli yazarları arasındadır.

Hikaye Öykü Sunum indir

Hikaye Nedir

Hikâye Türleri Nelerdir?

1. Olay Hikâyesi (Maupasant Tarzı)

Olay ağırlıklıdır. Bu tür öykülerde olaylar zinciri, kişi, zaman, yer öğesine bağlıdır. Olaylar serim, düğüm, çözüm sırasına uygun olarak anlatılır.
İlk olarak Fransız yazar Maupasant tarafından yazıldığı için Maupasant tarzı hikâye de denir. Bizim edebiyatımızda Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay bu türün önemli yazarlarıdır.

2. Durum Hikâyesi (Çehov Tarzı)

Olay ağırlıklı değildir. Bu tür öykülerde duygu, düşünce, hayal, davranış, kişisel yorumlar ön plandadır. Hikâye bir sonuca bağlanmayabilir. Okuyucu üzerinde farklı düşünceler uyandırmaya açıktır. İlk olarak Rus yazar Çehov tarafından yazıldığı için Çehov tarzı hikâye de denir. Bizim edebiyatımızda Memduh Şevket Esendal, Sait Faik Abasıyanık bu türün önemli yazarlarıdır.

Hikaye (Öykü) Nedir Slaytı İndir

İNDİR: HİKAYE (ÖYKÜ) NEDİR SLAYT – SUNUM

DİĞER 9. SINIF KONULARINA BURAYI TIKLAYARAK ULAŞABİLİRSİNİZ.

GÜL ŞERBETİ

Çocukluğumun esrarlı hazinelerinden biriydi kına gecelerinde doyasıya içtiğim gül şerbetleri. Şehre yakın olmakla beraber, köylerden aldığı göçlerle sonradan kurulmuş olmanın sosyal görüngülerini fazlaca üzerinde taşıyan mahallemizde, kına gecelerinin vaz geçilmezi olan şerbet geleneği, taşralı olmanın da bir alâmetifarikasıydı adeta.

Düz, desensiz, alüminyum tepsiler içinde, yan yana dizilmiş uzun, ince, sade ve yuvarlak cam bardaklarda pembe –gül pembesi- renkleriyle misafirlere biteviye ikram edilen gül şerbetinin tok, tıknaz tadı dimağınızda önce “ Hayır, bir daha içemem.” dedirten bir izlenim bırakır; sonra neden olur, nasıl olur bilemezsiniz, birden ikinci bardağını içerken bulursunuz kendinizi gül şerbetinin…

Kızılçakır, Sarıoğlan, Dedemler, Hisarlık gibi Torosların kuzey köylerinden aldığı göçlerle kurulmuş olan Karaaslan Mahallesi, kozmopolit yapısına rağmen, mahalle sakinleri dağlılık ortak paydasında birleşirlerdi. Çarşıda pazarda görseniz bir dağlıyı, ovalıdan kolayca ayırabilirdiniz; Çünkü dağlıların giyim-kuşam zevkleri Konya ovasının desenlerini değil, arka Torosların Akdenizlilik alametlerini taşırdı.

Emrullah ve eşi Güldene, bir dağ köyü olan Asarlık’tan gelip mahalleye yerleşenlerdendi. Köylerinin adı Hisarlık olmasına rağmen halk arasında “Asarlık” olarak ünlenmişti. Geçmişin o döneminde Karaaslan’daki yegâne iki katlı betonarme ev onlara aitti. Emrullah ve eşi Güldene, Almanya’da çalışır, yazları tatillerini geçirmek üzere mahallemize gelirlerdi. O ne geliş… Memlekete dönen her Almancı gibi, konu komşuya, hısım akrabaya çaylar, kahveler, gömlekler, pantolonlar, traş makineleri hediye ederlerdi.Yine mahallemizi abad ettikleri bir zamandı.Kızları Müslime’nin kınası yapılacaktı. Bu mahallede kına geceleri kız evinde yapılır. “Okuntu” adı verilen basmadan, kadifeden, pazenden kumaşlar, düğün davetiyesi olarak tüm komşulara dağıtılır. Evinde bulunamayan komşuların okuntuları bir tanıdığa bırakılırdı. Okuntusunu alan mahalleli gayet memnundur; Yüzlerindeki kirli sırıtışın altındaki ifade, kendine verilen kumaşın, komşusununkinden daha kaliteli olduğu fikridir.

Allı, yeşilli, pembeli, mavili kadifeler içindeki “dağlı” karıları, akşama doğru düğün evine sökün etmeye başlamışlardır. Güldene, konuklarını o eşsiz gülümsemesiyle kabul etmektedir. Bir dağlı karısından beklenmeyecek kadar beyaz tenli olan Güldene, orta boy, balıketi endamında, güler yüzlü, hoş bir kadındır. Torosların karları kadar beyaz ve yuvarlak yüzünün en belirgin özelliği, sağ yanağındaki irice bir benin uzun kaşlarıyla sağladığı siyah, simsiyah uyumdur.

İki katlı betonarme ev doldukça Güldene’nin telaşı da artmaktadır. Gelen konukların yaşına ve durumuna göre yeni odalar açılmakta, konukların altına rahat oturmaları için yeni kumaş yüzler giydirilmiş sünger minderler sürülmektedir. Şarklı kültürüyle donatılmış evin odalarında koltuk, kanepe aramak beyhude bir uğraştır, zira her oda ,kendi yalınlığı içinde, kabaca sıvanmış duvarlarına yaslanan duvar yastıkları ve konukların beğenisine mazhar olmuş Sille halılarından başka bir enstrümana sahip değildir.

Evin düz ve geniş odaları yavaş yavaş kadınlarla dolmaktadır. Çocuklar, daha çok kapı önünde ve bahçede örelenmişler; ikramları kaçırmamak için pusuda beklemektedir. Akşam olmuş, yıldızlar, ağustos böceklerinin davetini kırmayarak henüz arzı endam etmiştir. Kalabalıktan sıkılan çocuklar, elleri kına kokuşlu, kadife şalvarlı analarının eteklerinden çekiştirip sızlandıkça, ne iş yaptıkları, nereye seğirttikleri belli olmayan analarının, ellerinin tersini çocuklarının ağzına vurur gibi dokundurmasıyla “Susuvir gayri, bak şimdi lokumlu püsküğüt gelecek.” demeleri bir olur. Zavallı çocuklar yeşile çalan sümüklerini içlerine çeke çeke susarlar.

O sırada mahallenin hoca hanımı buyur edildiği yerde yeteri kadar süzüldükten sonra göz ucuyla kalabalığı süzmüş, yanına oturup saygıda kusur etmeyen dini bütün koca karıların teşvikiyle ilahiler düzmeye başlamıştır bile. Hoca hanımın yanık sesi odaların duvarlarında aksülamel yaptıkça, karınca ocağı gibi ırgalanan kalabalıklar bir anda durulmuş ve betonarme eve baygın bir mistisizm hâkim olmuştur. Odalardan odalara seğirterek lokum, bisküvi, şerbet dağıtan kızlar, ilahi sesi ile bir an oldukları yerde kalakalmış, bir yere kıpırdayamamış; sonra kayıtsız bir eda içinde, oturanların omuzlarını yara yara ikramlarını sürdürmüşlerdir.

Hoca hanımın kıraatını , o yıllarda henüz tanış olduğumuz ceviz kasa televizyonların siyah beyaz ekranlarındaki Diyanet hocalarıyla karşılaştırdığımızda, hoca hanımın sesinde alçalıp yükselen bir bir hüzün, bir feryat yakalarız. Kim bilir, hoca hanım belki de gülmeyen bahtına yanmaktadır, Amine’nin öksüzünün vefatını anlatan “Aman çeşme” ilahisini okurken…

Ortalığı bir anda kaplayan ulvi hava, hoca hanımın yanık sesiyle dalga dalga yayılmakta, odalardan mabeyne, mabeyinden de bahçeye taşmaktadır. Tavanda mütevekkil salınan lambanın ölgün ışıkları altında ıldırayan kadife şalvarlar bir anda yere çöküvermiş, hüzünlü bir hava ortalığı kaplamıştır. Bu dinsel lirizm altında konuklara sunulan şerbetler, gecenin meş’um havasını dağıtmak bir yana mahzunluğu, melüllüğü daha da artıran bir etki yapmıştır. Biz çocuklar, hoca hanımın mezarda ilk geceyi anlattığı ilahiyi yarın evlenecek kızın mutluluk hayalleriyle bağdaştıramasak da huysuzluk etmeyelim diye elimize tutuşturulan lokumları bisküvilerin arasına ezerek ağzımıza tıkıştırırdık..

Adab ve erkânı iyi bilen yaşlılar, oturdukları yerde hoca hanıma doğru dönerler, diğer odalarda kalanlar ise kıbleye doğru yönelerek diz çökerler, bakışları yere düşmüş, belden yukarısını huşu içinde ileri geri sallandırarak ne kadar vecd içinde olduklarını diğerlerine gösterirlerdi.

Bir ara, uzun boylu, kara, kuru bir kız elindeki şerbet tepsisiyle içeri dalar, gül kokulu şerbetini herkese mutlaka tattırırdı. Yaşlı karılar, şerbeti sünnet-i seniyyeye uygun olarak üç yudumda bitirmeye özen gösterirler; gençler ve çocuklar ise, bir dikişte bitiriverdikleri şerbet bardağını tepsiye bırakırlar ve varsa dolu bardaklardan birini daha kapmaya bakarlardı.

Elleri kınalı, yanardöner kadife şalvarlı kara, kuru bir kızın suratındaki iğreti gülümseyişle ve her önüne gelene “Buyrun.” temennasıyla sunduğu şerbetler, kirli, çatlak ellerde sıkıca kavranır, güz yanığı yüzlerde morarmış, handiyse karaya çalan dudaklara götürülürdü. Henüz dil şerbetin lâhuti tadını almadan, bu kirli yüzlerdeki görselliğe tezat teşkil edecek kadar beyaz dişler, uzun, ince şerbet bardaklarına temas ederek sadece içenin duyabileceği kristalize bir “Çınnn” sesi çıkarırdı ki ancak o çınlayışla bütünleşirse buruk gül tadındaki şerbetin şerbet olduğu anlaşılırdı.

Çocukluğumuzda akranlarımızla her secdeye vardığımızda kıkırdaşarak itişip kakıştığımız teravih namazlarının haricindeki tek sosyal katılımlı eğlencemiz, kına geceleriydi. Henüz ergenleşmediğimiz için kadınların eğlencesine katılmamızda bir mahzur görülmezdi. O tıka basa kadın dolu evde yanardöner kadife şalvarların içindeki genç kızlar, taze gelinler, olgun hanımlar sıkış kakış aralarından geçerken kalçalarına temas etmemize ya hiç aldırmazlar ya da omuz üstünden umursamaz bir bakışın ardından o gün manasını idrak edemediğimiz hınzırca bir gülüşle bize mukabele ederlerdi.

Yaz gecesinin bol yıldızlı semalarındaki aydınlık, o güne kadar albasması, cancaloz, ecinni hikâyeleriyle doldurulmuş dimağlarımızda deberen korkuyu huzura tebdil eden bir itminan yaratırdı. Bu gece hiç bitmeyecektir, yıldızlar gibi yanıp sönen allı, yeşilli, mavili şalvarların parıltısı, zihnimizde ebediyen şavkıyacaktır. Kadınlar kararlı adımlarla odalardan odalara, sofalardan bahçelere seğirteceklerdir. Gül kokusu ve gül tadı geceye damgasını vuracak; kınalanmış eller, kınanın iyice işlemesi için bezlerle, naylonlarla sıkı sıkıya sarılacaktır. Ve bu ulvi gecenin zihnimizde kazıdığı unutulmaz imgelerden biri de kınalı parmaklar ucundaki tepside sıra sıra dizilmiş uzun, ince, sade ve yuvarlak şerbet bardakları olacaktır.

Arka odalardan birinde şerbet servisi dolayısıyla hoca hanımın ilahilerine ara vermesini fırsat bilen bazı genç kızlar, şalvarlarının uçkuruna sıkıştırdıkları tahta kaşıklarla meydana çıkıverecek ve bir Konya türküsü eşliğinde oynamaya başlayacaklardır. Ortamdaki kasavet bir anda dağılacaktır. Kaşık şıkırtıları, az önce hoca hanımın ilahisine kendini kaptırarak sırat köprüsünün kıldan ince ve kılıçtan keskin olduğunu düşünen, ölümü kanıksamış yaşlıca kadınların dahi yüzünde bir tebessüm doğuracak ve aynı anda bu tebessümü ele güne karşı kendine yakıştıramayan koca karılar, oturdukları yerde tesbihlerine gömülecek ve ortamdan ilgisiz görünmeye çabalayacaklardır.

Kınalı ellerdeki tahta kaşıkların oluşturduğu ritim önce bozuk bir armoni oluşturacak daha sonra kızların göz teması kurmaları ve ritmi kavramalarıyla muhteşem bir ahenge dönüşecektir. En yaşlı ağacın dahi içine işleyen usare gibi kurumuş, sararmış, ölmeye hazır gönüllerde küllenmiş ateşleri yeniden yakan bu ritmik dans tınıları, suya atılan taş misali merkezden dışa doğru genişleyen halkalar şeklinde, tüm davetlileri saracak ve ortalık işte şimdi tam anlamıyla kına gecesine benzeyecektir.

Tabi bu duruma pek bozulan hoca hanım, yanındaki birkaç koca karıya artık gençlerde saygı ve iffetin kalmadığını, din ve imanın eksildiğinden dert yanacaktır. Neticede başımıza ya taş yağacaktır ya da kıtlık, deprem gibi afatlar…

Teybin cızırtılı sesine, kasetin de eskimiş olması eklenince çalan türkünün sözleri anlaşılamamaktadır ancak oynamakta olan genç ve cazibeli bedenler için artık ne sözün ne de müziğin bir önemi vardır: Allı, yeşilli, mavili fistanlar içinde biteviye dönüyor, dönüyor, dönüyorlar… Kaşığın ritmi, âdeta dönme kuvveti oluşturuyor. Bir lunaparktaki balerinin eteğinin gözünüzün önünden hızla akıvermesi gibi, allı yeşilli fistanların savleti artık gecenin ruhunu teşkil etmektedir.

Gece susmuş, ağustos böcekleri susmuş, yıldızlar susmuştur. Ortalık kaşıkların ritmine teslim olmuştur bu saatte. Hafiften mahmurlaşmaya başlayan gözlerde şimdi, keklik gibi seken bozkır kızlarının yansımaları vardır. Önceleri tek tek izlenebilen dans figürleri daha sonra seçilebilirlik özelliğini yitiriyor ve bir zaman sonra gözünüze kendiliğinden girmeye başlıyor. Neyi seyrettiğinizi kavrayamıyor, bir an nerede ve hangi zamanda olduğunuzu unutuyorsunuz.

Bu loş ve dingin hava tam sizi yutmak üzereyken, kaşık havası bitiyor. Terli kızlar, kaşıkların saplarını diğer elindeki kaşıkların saplarına birkaç kez sürttürerek tiz bir ses çıkartıp oyunu bitiriveriyorlar. Aynı anda alkışlar, gülmeler, çığlıklar bir birine karışıyor. Odaları derin bir uğultu kaplıyor. Terli vücutlardan odaya ağan kokular burnunuzda yer edinmişken kara, kuru bir kızın elinde şerbet tepsisiyle odaya girivermesi, odada yeni bir kokunun hükümranlığını başlatıyor: Gül kokusu… Ayakta duran, oturan kadınların ellerindeki gül şerbetleri bittikçe yenileri geliyor.

Gecenin selâmetinden ve konukların memnuniyetinden bizzat sorumlu olan Güldene, odalar arasında ha bire dolanıyor. Bir bakmışsın, mabeyinde yorgun sesiyle, şerbet dağıtan kızlara buyruklar yağdırıyor; bir bakmışsın hoca hanımın yanına gelmiş, cebine para sıkıştırırken görülüyor. Artık gece nihayetlenmek üzere. Bazı konuklar müsaade isteyerek kına evini terk etmektedir bu saatte. Cümle kapısının önünde bir yığılma oluyor. Ayakta dikilmekte olan Güldene’nin gözleri dalıvermiş uzaklara. Gözlerinden süzülen bir damla yaş, eline tutuşturulan ve henüz tadına bakmadığı şerbet bardağına düşüyor. Kızının mürüvvetine tanıklık eden Güldene’nin ağladığını görenler onu teselli ediyorlar. Onun gözlerinde yıldızlanan nemlerin mutluluk gözyaşları mı yoksa kızının terki diyar edecek olmasının hüznü mü olduğunu hiç bilemeyecekler. Belki bunu kendisi de bilmemektedir. Bir an kendini toplayan Güldene, hızlı el hareketleriyle gözlerinin yaşını sildikten sonra ipekli mendilini şalvarının uçkuruna sıkıştırıyor. Sonra elindeki şerbet bardağını ağzına götürüyor. Allı, yeşilli, pembeli kadifelerin ortasında kalan Güldene meraklı bakışlara metfun olarak şerbeti tadıyor. Diliyle damağının arasında bir müddet yutmadan emdiği şerbetin tadı ona denizlerin tuzu kadar kekremsi geliyor. Şaşırıyor Güldene. Kim bilir, belki de hayatında ilk kez gözyaşının tadını algılıyordur.

Mehmet TURAN

KARABEKİR

Camiden geliyordu. Her zamanki gibi aceleciydi. İki yolun arasındaki ağaçlar kadar koca bir yüreği, iki yolun arasındaki ağaçlar kadar mutmain bir kalbi vardı.

Karabekir diye tanınırdı gençliğinde; Hacca gidip gelince adı “Hacı Bekir Ağa” olmuştu ma’şeri vicdanda. Beyaz sakalları onu tanıyanlarca yaşlılık alameti olarak algılanmazdı hiç. O hâlâ zihinlerde haşin, sert, inatçı Karabekir olarak yaşıyordu. Karaydı teni. Uzun boyu, heybetli yapısı, burma bıyıklarıyla bir külhanbeyi edası vardı gençliğinde. Hâlbuki yaşlılığında boyu çekmiş, omuzları daralmış, saçları tepeden dökülmüş; yanlarda kalan kabarık saçlarıyla sakalı aynı boyda ve aynı renkte -ki beyaz- tatlı, mülayim bir ihtiyarcık oluvermişti.

İnşaat ustasıydı kendini bildi bileli. Derin kireç yarıklarıyla dolu o sanatkâr elleriyle birçok yapıya hayatiyet verir; köprüler, camiler, fırınlar, evler elinde bir hamur kıvamında şekil alıverirdi.

Yalçın ve erişilmez yapısına rağmen evde hükümranlık hanımı Hürü’ye aitti. Hürü kadın, kocasının bin bir zorlukla kazanarak eve getirdiği para ve iaşeyi, en ekonomik, en verimli surette kullanır, olanca fakirliklerine rağmen ele güne muhtaç olmadan geçinip giderlerdi. Bunun burasında üç de çocuk okutmaktaydılar. Diğer yandan Hürü kadın’ın da ev ekonomisine -etti, süttü, buğdaydı, yumurtaydı- katkısı olurdu.

Misafire karşı hoşsohbet, sevecen bir Bekir Ağa görürdük. Ciğerinden gelen bir kıkırtıyla kesik kesik ama içten ama yapmacıksız gülerdi güldü mü. Onu gülerken görmek bir ömre değerdi biz evlatları nezdinde. Her zaman kükreyen, homurdanan, şimşekler çaktıran sanki o değilmiş gibi, soba kenarında ya da kucağınızda kıvrılarak mırıldanan mutlu, huzurlu ve uysal bir kedicik oluverirdi bazı anlar…

Bazen akşamın alacasında bahçemizin yola bakan cenahında bir bodur armut ağacına yaslanmış, “Birinci”sini düşünceli ama keyifle tüttürürken görürdüm onu. Yanına yanaşırdım sessiz ve fütursuzca. Şehrin yakınına yamacına iliştirilmiş -köy yaşamının sadeliği içindeki- hayatını irdelerdi iç aleminin gizli odalarında. İnce duman huzmeleri, tütün sarısı parmakları arasından bir yılan gibi kıvrılarak gözlerine kayar, acıyla yaşaran bal sarısı gözleri süzülür, süzülürdü. Bak, derdi bana kırpıştırdığı gözlerini kentin ufkundan ayırmadan: “Buralar altın olacak bir gün. Metresi milyar edecek; evler, dükkânlar dolacak buralara…” Anlardım kalbinin tahassürünü, içim acırdı birden. Kapı Camii’nin alt sahanlığı küçük dükkânlarla dolup taşmamış mıydı? Bir metrecik yerlere, merdiven altlarına dükkânlar kondurulmamış mıydı? Şimdiden ta o günlere hazırlık yapan babam, evin yola bakan odalarını müstakil dükkânlar biçiminde inşa etmiş ön cephelerini komple camekân olarak döşemişti. Birkaç küçük esnafın evimizin yol cephesindeki bu odaları kiralayıp bakkal, elektrikçi dükkânı çalıştırdıklarını bilirim

Camiden çıkmış eve geliyordu.Yorgun vücudu, beyninin emirlerine eskisi kadar sadık olamıyordu. İki yolun arasındaki yağmur kokuşlu topraklar kadar mütevazı, iki yolun arasındaki ıslak çimenler kadar hayat doluydu.

Konya’yı Çumra, Bozkır, Hâdim, Karaman gibi güney ilçelerine bağlayan yegâne karayolunun kenarında ikamet etseydiniz, her Allah’ın günü size de köye giden tanışlarınızdan birileri uğrardı muhakkak. Hacı Bekir Ağa olanca fakirliğine, garibanlığına rağmen sevilir, sayılırdı; aranılan bir dosttu her şeyden önce o…

Çocukluğumun televizyonsuz ve arkadaşsız karanlığında kendimi oyalayabileceğim tek eğlencem, büyüklerin sohbetini bir kenardan sessizce dinlemekti. O sohbetlere öylesine kendimi kaptırırdım ki, akşam olup kimin ne dediğini ev ahalisine geribildirimle anlattığım zaman kuvve-i hafızama hayran kalırlar ve yanaklarımı okşayarak “Aferin, teyp gibisin maşallah!” derlerdi.

Babamda müthiş bir tahkiye yeteneği vardı. Her şeyi hikâyeleştirerek anlatmaya bayılırdı. Genellikle inşaatlarda amelelerle, diğer ustalarla veya işverenle karşılıklı konuşmalarını, tartışmalarını bıkmadan, usanmadan anlatır ve “dedim – dedi”li anlatısı bir saatten evvel bitmezdi. Karşısındakinin huşu içinde bazen sesini çıkarmaya cüret etmeden başıyla onaylayarak dinlemesinden bilhassa memnun olur, coştukça coşardı. Bu arada filtresiz Birinci paketi yarıyı boylamış olurdu tütün sarısı parmaklarının arasında.

Köşemden babamı ve misafirlerini izlerdim sessizce. Biten çaylarını doldurdum. Misafirler, ellerindeki kaşıklarla çaylarının şekerini değil de sanki bardağı eritircesine karıştırır, bu tiz armonik ses ile babam, hikâyeye kısa bir ara verir, sigarasını tüttürmek için bu sefer tütün tabakasını çıkarır, tütünü ağır ağır kâğıda dolar ve diliyle ıslatarak yapıştırdığı “cigara” dürümünü önce misafirine ikram eder aynı hazzı alarak yavaş yavaş bir tane “cigara” da kendine sarardı.

Bu uzun hikâyeler birçok misafir tarafından ezberlenmişti artık ama babamın anlatma arzusu eksilmiyordu hiç. Bazı zamanlar keyifle yine bilindik bir hikâyesini anlatmaya giriştiği zamanlar olurdu; ama annem tarafından “Yeter artık aynı şiyi kaç kere anlattın!” diye uyarılırdı. Bu müdahaleye pek sinirlenen Bekir Ağa, ağza alınmayacak bir küfür sarf ettikten sonra oturduğu yer minderinde sağ ayak tabanını yere basıp dizini karnına doğru çeker, iki avucunu diz kapağında kenetler ve kaşları çatık, gözleri dalgın bir melüllük içinde susardı. İşte o an bal sarısı gözlerindeki damlayamayan yaşları görürdüm ben. İçine ağlamanın ne demek olduğunu görürdüm. Kahverengili – yeşilli hacı takkesinin altında küçülüp kaybolduğunu görürdüm babamın.Misafiri her kimse, konuyu değiştirmek için lafın gelişi birkaç soru sorar, mesela “Bağ bahçe nasıl, ürünler iyi mi?” gibisinden bir iki laflar; böylece Hacı Bekir’in ilgisini dağıtır, sonra da usulünce müsaade ister ve kalkar, giderdi.

Etraf karanlıktı, camiyle evin arası iki yüz metre var ya da yoktu. İki yolun arasındaki direkler kadar yalçın; iki yolun arasında esiveren rüzgârlar kadar gamsızdı.

Bazı müteahhitlerle yıllarca çalışmış olmasına rağmen sigortası ha bugün ha yarın diyerek yapılmamıştı. Sosyal güvencesi de yoktu. Karın tokluğuna çalışmanın faydasızlığını idrak ettiğinden midir nedir, bir gün Arabistan vizesi almasıyla Riyad’a uçuvermesi bir oldu. Yıllarca kaldı kutsal bellediği topraklarda. Çalıştı, evine para gönderdi, mektuplar gönderdi ucu hasret tüten. Mektuplarını okuyabilmek neredeyse imkânsızdı. Fakat kargacık burgacık yazısının içinden, ilkokulu yarıda bırakmış bir bozkır insanının ruhunu yansıtmaya yetecek kadar “sevgi, özlem, gurbet” kelimelerini sezmek zor olmasa gerekti. Bir de fotoğraflar koyardı her mektubuna Arap çöllerinde bir devenin sırtında kavruk bir çehre ile çekinilmiş. Kutsalını yaşamanın gururu, kutsalına kavuşmanın mutluluğu okunurdu yüzünden… O, yedi diyara korku üşüştüren, sallama kaması belinde genç, kara yağız, heybetli Karabekir değil, Hacı Bekir idi artık, lokum kıvamında; habis benliğini çöl kumlarında yakmış, pişirmiş ve olgunlaşmış biri olarak…

Çocuk ruhluydu diğer yandan. Ben de öyleyimdir. Torununu sırtına aldı mı gözü dünyayı görmezdi. Kâh at olur yerde dört ayak yürürdü; kâh araba olurdu odaları dolaşırdı. Gönenirdim, mutlu olurdum oğlumdan ziyade ben. Evimiz, yazları uğradığımızda şenlenen bir yuva olmuştu, geçmişin duvarlarda birikmiş naralarına inat…

Kulaklarından ve burnundan bir parça kan gelmişti. İki yolun arasındaki taşlar gibi suskun; iki yolun arasındaki otlar gibi dingindi.

Lavabosu ve çeşmesi olmayan evimizde, babamın alüminyum leğen ve demir ibrik yardımıyla abdest alması özel bir ritüele dönüşürdü. Abdest suyunu getirmek için evin yakınında bir yerlerde kurulmuş olan tulumbadan su doldurmaya giderdik. Deve kuşu başını andıran tulumbanın mavi renkli büklümlü koluna bastıkça önce derinden “curk curk” sesleri gelir, sonra suyun boru içinde yavaş yavaş yükseldiğini hissettirircesine mesihane bir nefes işitilir ve sonunda tulumbanın ağzından buz gibi sular fışkırırdı. Su, basma hareketiyle koordineli olarak kesik kesik akmaya başlardı. Biraz kumlu ve yosunlu ama çelik soğukluğundaki suyu avuç avuç midemize gönderirdik. Soğuk suyu hızlı ve çok içmenin neticesi, midemizde ani bir kramp oluşur ve bir müddet eğildiğimiz yerden doğrulamaz, karnımızı tutarak kıvranırdık. Abdest almasında babama genellikle ben yardımcı olurdum. Mabeyinde abdest azalarını yıkaması için suyu ibrikten leğene doğru yavaş yavaş ve dikkatlice dökmeme rağmen her defasında babam tarafından suyu daha az ve daha dikkatli dökmem husususunda uyarılırdım. Ağzına ve burnuna hızlı el hareketleriyle su verdikten sonra yüzünü ve kollarını yıkardı. Avuç içine aldığı birkaç damla suyu kollarına öyle bir yayışı vardı ki buncağız suyla kıllarla kaplı kolunun tamamını nasıl ıslatmayı başarırdı, şaşar kalırdım. Abdest alması tamamlanınca kollarında biriken suyu yavaşça leğene sıyırırdı. Tabi bu arada kolundaki bütün kılların aynı hizada tarandığını ve şekil aldığını belirtmeliyim.

Savcı geldi, yol ölçüldü, zabıtlar tutuldu. İki yolun arasındaki bulutlar kadar beyaz, iki yolun arasındaki güneş kadar sıcaktı.

Yıllar onu pir ü pak bir ihtiyar yapsa da onun vücudu hala sıhhatli, hala kuvvetli idi. Abdest alırken kollarının her bükülüşünde pazularının nasıl şiştiğini görür, hayret ederdim.Akşam ezanının hızlı okunması gibi camiye koşar adım giderdi. Ramazan aylarında bile eline aldığı bir parça iftariyelikle mutlaka camiye gider ve cemaati kaçırmazdı. Açlığa talimli olduğunu mu gösterirdi bize yoksa nefis terbiyesinde alınacak merhaleleri mi, bilmem.

Cami çıkışı hızlı adımlarla eve dönmekteydi. O,hızla gelen arabayı görmemişti; Hızla gelen araba, onu görmemişti.Hatimesi güzel olmalıydı.Bir cami çıkışında abdesti ile namazı ile çıkmalıydı Yaratanın huzuruna. Velhasıl, hüsnü hatime ile bitirdi hayatını. Cenazesinde kalabalıklar taştı.Tabutu omuzlarda hafif bir kuş olup uçtu.Nice veliler , kırklar yediler, bu saf kalbin illiyyuna yolculuğunu müşahade ettiler.

İki yolun arasındaki güvercinler gibi masum, iki yolun arasındaki serçeler gibi yalındı. Babamdı…(Allah rahmet eylesin)

hikaye-hikaye nedir-öykü-öykü nedir-türk hikayeciliği-dünya hikayeciliği-hikaye türünün gelişimi-öykü türünün gelişimi-dünya hikayeciliği-dünya öykücülüğü-ömer seyfettin-maupassant-çehov-haldun taner-franz kafka-

H İ KA Y E:
Olmuş ya da olabilecek olayları yer,zaman,kişi çerçevesinde anlatan kısa yazılardır. Dünyada ilk hikaye yazarı İtalyan Boccacio’dur. 16. Yüzyılda yazdığı Decameron adlı eseri hikaye türünün ilk örneğidir. Bocaccio’nun eseri zamanında müstehcen olduğu gerekçesiyle eleştirilmiştir.

Bizde destan, halk hikâyeleri ve masallarla eski bir temeli olan bu tür, 14. ve 15. yüzyılda Dede Korkut Hikayeleri ile çağdaş hikaye tekniğine yaklaşmıştır. İlk hikaye kitabı Emin Nihat Bey’in Müsameretname adlı eseri olsa da bu hikayelerin Avrupai tarza uzak oluşu, eski halk hikayelerine benzemesi ve teknik olarak kusurlu oluşundan dolayı modern hikaye sayılmazlar. Batılı anlamda ilk modern hikayeyi 19. yüzyılda Ahmet Mithat Efendi Letaif-i Rivayet adlı eserini yazarak vermiş; Kısadan Hisse ile bu türü geliştirmiş, Sami Paşazade Sezai Küçük Şeyler adlı eseriyleilk gerçekçi(realist) hikâyeyi oluşturmuştur. Bağımsız bir tür olma özelliğini ise Milli Edebiyat döneminde Ömer Seyfettinle kazanmıştır.

HİKÂYENİN UNSURLARI:

1) OLAY: Hikâyede üzerinde söz söylenen yaşantı ya da durumdur
2) KİŞİLER: Olayın oluşmasında etkili olan ya da olayı yaşayan insanlardır.
3) YER: Olayın yaşandığı çevre veya mekândır.
4) ZAMAN : Olayın yaşandığı dönem, an mevsim ya da gündür.
5) DİL VE ANLATIM : Hikâyenin dili açık, akıcı ve günlük konuşma dilinden farklı olarak, etkili sözcük, deyim atasözü ve tamlamalarla zenginleştirilmiş güzel bir dil olmalıdır.

HİKÂYEDE PLÂN: Hikâyenin planı da diğer yazı türlerinde olduğu gibi üç bölümden oluşur; ancak bu bölümlerin adları farklıdır.

Bunlar:
1) SERİM: Hikayenin giriş bölümüdür.Bu bölümde olayın geçtiği çevre , kişiler tanıtılarak ana olaya giriş yapılır.
2) DÜĞÜM : Hikayenin bütün yönleriyle anlatıldığı en geniş bölümdür.
3) ÇÖZÜM : Hikayenin sonuç bölümü olup merakın bir sonuca bağlanarak giderildiği bölümdür Ancak bütün hikayelerde bu plân uygulanmaz , bazı öykülerde başlangıç ve sonuç bölümü yoktur .Bu bölümler okuyucu tarafından tamamlanır.

Ö Y K Ü Ç E Ş İ T L E R İ:

Hikâye, hayatın bütünü içinde fakat bir bölümü üzerine kurulmuş derinliği olan bir büyüteçtir. Bu büyüteç altında kimi zaman olay bir plan içinde , kişi, zaman, çevre bağlantısı içinde hikaye boyunca irdelenir. Kimi zaman da büyütecin altında incelenen olay değil, hayatın küçük bir kesiti, insan gerçeğinin kendisidir Bu da öykünün çeşitlerini oluşturur. .

1) OLAY ( KLASİK VAK’A ) HİKÂYESİ : Bir olayı ele alarak, serim, düğüm, çözüm plânıyla anlatıp bir sonuca bağlayan öykülerdir. Kahramanlar ve çevrenin tasvirine yer verilir Bir fikir verilmeye çalışılır; okuyucuda merak ve heyecan uyandırılır. Bu tür, Fransız yazar Guy de Maupassant tarafından yaygınlaştırıldığı için Mopasan Tarzı Hikâye de denir Bu tarzın bizdeki en önemli temsilcileri: Ömer Seyfettin, Refik Halit Karay, Hüseyin Rahmi Gürpınar ve Reşat Nuri Güntekin’dir.

2) DURUM ( KESİT ) HİKÂYESİ: Bir olayı değil günlük yaşamın her hangi bir kesitini ele alıp anlatan öykülerdir Serim, düğüm, çözüm planına uyulmaz Belli bir sonucu da yoktur. Merak ve heyecandan çok duygu ve hayallere yer verilir; fikre önem verilmez, kişiler kendi doğal ortamlarında hissettirilir. Olayların ve durumların akışı okuyucunun hayal gücüne bırakılır. Bu tarzın dünya edebiyatında ilk temsilcisi Rus yazar Anton Çehov olduğu için Çehov Tarzı Hikâye de denir. Bizdeki en güçlü temsilcileri : Sait Faik Abasıyanık, Memduh Şevket Esendal ve Tarık Buğra’dır

3) MODERN HİKÂYE : Diğer öykü çeşitlerinden farklı olarak, insanların her gün gördükleri fakat düşünemedikleri bazı durumların gerisindeki gerçekleri, hayaller ve bir takım olağanüstülüklerle gösteren hikâyelerdir. Hikâyede bir tür olarak 1920’lerde ilk defa batıda görülen bu anlayışın en güçlü temsilcisi Fransız Kafka’dır Bizdeki ilk temsilcisi Haldun Taner’dir. Genellikle büyük şehirlerdeki yozlaşmış tipleri, sosyal ve toplumsal bozuklukları , felsefi bir yaklaşımla, ince bir yergi ve yer yer alay katarak, irdeler biçimde gözler önüne serer.