Anlamına Göre Fiiller Slayt Konu Anlatımı

 Öğrencilerin anlamakta zorlandıkları, üzerinden zaman geçince kolayca unuttukları Anlamına göre fiiller konusu üzerine konu anlatımı ve slayt hazırladım. Slayta konu anlatımının sonundaki renkli bağlantıdan ulaşabilirsiniz. Kolay gelsin.

Anlamına Göre Fiiller

Fiillerin cümleye kattıkları anlamın niteliğine göre,
yüklemi oldukları cümlenin nesnesiyle olan ilişkilerine göre, karşıladıkları
hareketin özelliğine göre gruplandırılırlar. Bu gruplama yapılırken fiilin
kökü, eki gibi durumlarına bakılmadan taşıdığı anlam göz önünde bulundurulur.

Fiiller anlamlarına göre üçe ayrılır:

• İş (Kılış) Fiilleri
• Durum Fiilleri
• Oluş Fiilleri

İş (Kılış) Fiilleri

• Gerçekleşmesi için bir nesneye ihtiyaç duyan fiillerdir. 
• Yapılan bir işi, gerçekleştirilen bir hareketi bildirir. 
• “Kimi, neyi, ne” sorularına cevap verir. 
• Cümlede nesne alan fiiller olan geçişli fiillerin hepsi
  aynı zamanda iş (kılış) fiilleridir.

Örnek:

• Çocuklar dolabı taşıdı.  (Taşımak fiilinin gerçekleşmesi için bir
  nesneye yani taşınacak bir şeye ihtiyacı vardır.)
• Kadın şarkıyı çok içten söyledi. (‘Neyi söyledi?’ Sorusuna
  cevap veriliyor.  Söylemek fiili iş
  fiilidir.)
• Kapıdan girer girmez ben anladım.  (Cümlede nesne yok! Ancak cümlede söylenmese
  de fiilin taşıdığı anlamda nesne vardır. Cümlede açıkça verilmemiş ancak yine
  de anlamak fiili iş filidir.) 

NOT: Bir cümlede nesne kullanılmasa bile fiil nesne anlamı
taşıdığı için iş (kılış) fiili özelliğini kaybetmez.              

Durum Fiilleri

İsminden anlaşılacağı gibi meydana gelen bir durumu dile
getiren, nesne almayan fiillerdir. «Kimi, neyi, ne» sorularına cevap vermez.

Örnek:

• Yeni öğretmen Ankara’dan gelmiş.  (‘Kimi gelmiş, neyi gelmiş?’ sorularına
  cevap yok. O zaman fiilimiz gelmiş durum fiilidir.)
• Günün yorgunluğuyla sabaha kadar deliksiz uyudum. (Uyumak
  fiili durum fiilidir.)
• Yaz tatili boyunca babasının yanında kalacakmış. (Kalmak
  fiili durum fiilidir.)

DİKKAT: İş ve Durum Fiilleri Karıştırmamak İçin

İş ve durum fiillerini belirlemek için cümledeki anlama
bakmadan fiilin önüne “onu” sözcüğünü getirelim. Anlamca uygun oluyorsa iş
(kılış) fiili, uygun olmuyorsa durum fiilidir.

• Akşama kadar evde oturdu, devamlı çay içti.

(Örnekte iki fiil var. Oturdu fiiline ekleyelim. «Onu
oturdu» Anlamca uymuyor, o zaman durum fiilidir. İçti fiiline ekleyelim. Onu
içti. Anlamca uyuyor, o zaman içti iş(kılış) fiilidir.

Oluş Fiilleri

Fiildeki hareketin bir süreç yayılarak ve kendiliğinden
meydana geldiğini anlatan fiillerdir. Oluş fiilleri de nesne almaz. Ancak durum
fiillerinde özne işi yapandır. Oluş fiillerinde öznenin belirli bir etkisi olsa
bile işi yapan doğrudan özne değildir.

Örnek:

• Görmeyeli kuzenim nasıl da uzamış. (Uzamak işi zaman
  içerisinde gerçekleşti. Uzayan kuzenin yani öznenin doğrudan yaptığı bir iş
  değildir. Bir süreçte gerçekleşen bir oluş söz konusudur.)
• Annemin büyük emekle yaptığı pasta dolapta bozulmuş.
  (Bozulma fiili oluş fiilidir.)

Anlamına Göre Fiiller Test Soruları

1. Aşağıdaki cümlelerdeki fiillerden hangisi iş fiilidir? 

a) Aracınız caddenizin ortasında duruyor.
b) Baharla birlikte ağaçlar yeşerdi.
c) Bu kitabı geçen sene okumuştum.
d) Yorgunluktan olsa gerek hemen uyumuştu.
e) Salondaki çiçekler sulanmayınca sarardı.

2. Aşağıdaki altı çizili eylemlerden hangisi kendiliğinden
başka bir duruma geçme anlamı taşımaktadır?

a)Marketten ihtiyaçlarımızı alıp çıktık.
b) Çocuklar ceza olarak sınıfı temizledi.
c)Bütün mazimi gözler önüne serdi.
d) Sabahtandır bir şey yiyemediğinden epey acıkmış.
e)Asla onu affetmeyeceğim.

3. “Yere düştüğünden ayağı morarmıştı.” cümlesinde altı
çizili eylemin anlamca özdeşi aşağıdaki seçeneklerin hangisinde vardır?

a) Bahçedeki çiçekler sıcaktan soldu.
b) Evde hiçbir şey yapmıyordu.
c) Çocuklar eğlence yerinde zıplıyordu.
d) Otobüs nihayet terminale vardı.
e) Aldığım kitabı bir solukta okudum.

4. “Ağlama gözlerim Mevla kerimdir.” cümlesindeki fiilden
anlamca farklı olan fiil aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

a) Senden gelecek bir mektuba hasret kaldım.
b) Günler geceler boyu yola baktım.
c) Kendi kendime anlamsızca konuştum.
d) Lütfen bu sitemleri bakıp bana gücenme.
e) Seni bir kere daha çok özlediğimi fark ettim.

1. Soru Çözümü: 

Cevap: C seçeneğidir. Okumak fiili iş fiilidir. Hemen önüne ONU sözcüğünü getiriyorum. «Onu okumuştum.» Anlam uyuyor. Diğer şıklardaki fiillerde bu uyum gerçekleşmiyor.

2. Soru Çözümü Cevap: D seçeneğidir. Soru bize Oluş fiilini soruyor. Öznenin doğrudan etkisi olmadan gerçekleşen fiil acıkmak fiilidir. O zaman acıkmak bir oluş fiilidir.

3. Soru Çözümü Cevap: A seçeneğidir. Verilen cümledeki morarmış fiili bir oluş fiilidir. A seçeneğindeki soldu fiili de zaman içinde, öznenin doğrudan etkisi olmayan bir oluşu anlatıyor.

 4. Soru Çözümü 

Cevap: E seçeneğidir. Verilen cümledeki ağlama fiili bir
durum fiilidir. Yani nesne almaz. Soru bizden durum fiili olmayanı bulmamızı
istiyor. E seçeneğindeki fark ettim fiili de nesne alır ve iş fiilidir.

Anlamına Göre Fiiller (İş, Durum, Oluş Fiilleri) Slaytı İndir 

İNDİR: Anlamına Göre Fiiller Slaytı

BÜTÜN SLAYTLARIMIZA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYIN

Fillerle ilgili diğer dosyalarımız: