MÜSEDDES-TESDÎS

     MÜSEDDES 

     Bend sayısı 5-7 arasında değişir.

   
     Müseddes-i mütekerrir: Bir müseddeste ilk bendin son veya son iki mısraı diğer bütün bendlerin sonunda tekrarlanıyorsa buna mütekerrir müseddes denir.
     1- a a a a a A   b b b b b A   c c c c c A
     2- a a a a A A  b b b b A A  c c c c A A 

     Müseddes-i müzdevic: İlk bendin son mısraı diğer bendlerin sonunda tekrarlanmıyorsa buna müzdevic müseddes denir.
     1- a a a a a a   b b b b b a   c c c c c a
     2- a a a a a a   b b b b c c   d d d d e e

          Örnek: Müzdevic müseddes
          Menem ki kâfile-sâlâr-ı kârbân-ı gamem
          Müsâfir-i reh-i sahrâ-yı mihnet-ü elemem
          Hakîr bahma mana kimseden sağınma kemem
          Fakîr-i pâdişeh âsâ gedâ-yı muhteşemem
          Sirişk taht-ı revândur mana vü âh alem
          Cefâ vü cevr mülâzım belâ vü derd haşem

          ………………….

          Fuzulî eyledügün ahdüne vefâ kılgıl
          Yeter şikâyet idüp şerh-i mâcerâ kılgıl
          Vücûdunu hedef-i nâvek-i belâ kılgıl
          Kamu ezâlara sabr eyleyüp duâ kılgıl
          Kim ola dost rızâsı hemîn sana hâsıl
          Rızâ-yı dosttur asl-ı temettu’ ey gâfil

          mefâ’ilün fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün

                                                              Fuzulî


          Açıklaması:
Ben gam ülkesine giden kervanın kafile başı ve mihnet ve elem sahrası yolunun yolcusuyum. Beni başkalarından aşağı sanıp da hor görme, ben padişah gibi bir fakir, muhteşem bir dilenciyim. Gözümden akan yaşlar bana tahtırevan, ah sancak, cevr ü cefa yardımcı, dert ve bela da teb’amdır (benim boyunduruğum altındadır).

Fuzulî, verdiğin sözde dur. Şikayet edip maceranı anlattığın yeter. Varlığını bela okuna hedef et. O dostun hoşnutluğunu elde edebilmek için her türlü eziyete sabredip dua et. Ey gafil, hayatın amacı dostu hoşnut etmektir.

     Asıl anlamı “altılama” olan tesdis, daha önceden yazılmış bir gazelin her beytinin baş tarafına, bu beyitle aynı vezinde ve bu beytin ilk mısraı ile kafiyeli dörder mısra eklenerek meydana getirilmiş ve bendlerden oluşmuş nazım biçimidir. Kafiye dizilişi   “a a a a (a a ), b b b b (b a), c c c c (c a)”  şeklindedir.

          Örnek: 16. yüzyıl şairlerinden Fevrî’nin (öl. 1571), Şemsî’nin (öl. 1580) bir gazeline yaptığı 5 bendlik tesdisin ilk bendi. Şiirde koyu renk yazılmış beyitler Şemsî’nin gazeline aittir.

          Güller açıldı sahn-ı çemen sebze-zârdur
          Devrân-ı lâle mevsim-i zülf-i nigârdur
          Hengâm-ı şevk u zevk u kenâr u bahardur
          Vakt-i cünûn u şevk-i mey-i hoş-güvârdur
          Bülbül terâne başladı evvel bahardur
          Şeydâlığum benüm yine bî-ihtiyârdur

                                                             Fevrî


          Açıklaması:
Güller açıldı, bağlar, bahçeler yemyeşil oldu. Lale zamanı, güzelin zülfünü ele alma mevsimi, neşe ve zevk sürme, güzeli kucağa alma ve çiçek vaktidir. Lezzetli şarap içme isteğinin ve çılgınlığın arttığı vakittir. Bülbül nağmeye başladı, ilk bahardır. Yine elimde olmadan kendimi duygularımın coşkunluğuna bıraktım.