Orhun
Kitabelerinin Önemi Nedir?
Orhun kitabelerinin (yazıtlarının) önemi şudur: Tarihte bilinen
ilk yazılı kaynaklardır. Türk adının ilk kez geçtiği kaynaklardır. Orhun ya da
diğer adı ile Kök Türk Kitabeleri bizlere Türklerin siyasal, sosyal ve ekonomik
yaşamları hakkında bilgi veren kitabelerdir. Bu kitabeler günümüzde Moğolistan
sınırları içerisinde yer almaktadır. Göktürk Kitabeleri (Orhun Yazıtları) Türk
yazı dilinin Eski Türkçe Dönemi’ne ait yazılı ürünleridir.
Bu kitabeler, Türk
dilinin bilinen ilk yazılı kaynakları olması nedeniyle dilimizin tarihi ve
gelişimi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. 2. Kök Türk Devleti döneminde Kök Türkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Orhun yazıtları Türkçenin tarihsel süreçteki
gramer yapısı ve bu yapının değişimiyle ilgili bilgiler verdiği gibi Türklerin
devlet anlayışı ile yönetimi, kültürel ögeleri, komşuları ile soydaşlarıyla
olan ilişkileri ve sosyal yaşantısıyla ilgili önemli bilgiler içermektedir
Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk adına dikilmiş yazıtlardır. Ülkemizde Orhun Yazıtları ile ilgili ilk kitap
1924 yılında Türkolog Necib Asım tarafından Osmanlı Türkçesi ile
yazılmış ve Orhun Abideleri adıyla yayımlanmıştır.
Orhun ırmağı
yatağında bulunan kitabeler, Danimarkalı dilbilimci Wilhelm Thomsen tarafından
okunmuştur. Runik harflerle yazılmış olan kitabelerde ilk önce “tengri” kelimesini okumayı başaran Thomsen daha sonra tüm yazıları okuyarak kitabeleri
dünyaya tanıtmıştır.