 |
| Teodor Kasap |
- Gazeteci, yazar ve çevirmen.
- Rum asıllı bir Osmanlı vatandaşıdır.
- 1835’te Kayseri’de doğdu.
- Babasının ölümü üzerine on üç yaşında İstanbul’a yerleşti. Bir Rum tüccarın yanında işe başladı, kendi kendine Fransızca öğrendi.
- 1856’da Fransız bir subayın yardımıyla Fransa’ya gitti. Paris’te öğrenim görürken ünlü Fransız yazar Alexandre Dumas’nın kâtipliğini yaptı. Dumas ile birçok seyahate katıldı.
- 1870’de İstanbul’a dönerek Fransızca dersler verdi. Aynı tarihlerde gazeteciliğe başladı.
- 1870-77 yılları arasında üç mizah dergisi çıkardı.
- 1877’de Hayal adlı dergide çıkan bir karikatür nedeniyle üç yıl hapse mahkum oldu. Kefaletle salınınca Avrupa’ya kaçtı.1881’de II. Abdülhamit’in izniyle İstanbul’a döndü.
- Bu tarihten ölümüne kadar II. Abdülhamit’in ikamet ettiği Yıldız Sarayı’nda Mabeyin Kütüphanecisi olarak çalıştı. Bu görevi sırasında, II. Abdülhamit için Fransızcadan polisiye romanlar tercüme etti.
- 5 Haziran 1897’de İstanbul’da öldü.
Önemi ve Sanat Anlayışı
- Türk mizah yayıncılığının kurucusudur.
- 1870’te çıkardığı Diyojen, basın hayatımızın ilk mizah dergisidir.
- Diyojen’in kapatılmasından sonra Çıngıraklı Tatar ve Hayal adıyla iki mizah dergisi daha çıkardı. Bu üç dergi, Türk karikatürünün gelişmesi açısından da önemli bir yere sahiptir.
- İstikbal adıyla bir de günlük siyasi gazete yayımladı.
- Moliere’den adaptasyonlar yaptı. Moliere’in eserlerindeki yabancı unsurları ayıklayan yazar hem tipleri yerli hayata uydurmuş hem de halkın anlayabileceği sade bir dil kullanmıştır.
- Millî bir tiyatronun geleneksel tiyatrodan ve yerel hayattan beslenmesi gerektiğini savundu.
Önemli Eserleri
- Dergi: Diyojen, Çıngıraklı Tatar, Hayal
- Gazete: İstikbal
- Tiyatro Uyarlamaları: Pinti Hamit (Moliere / Cimri), İşkilli Memo (Moliere / Hayali Cuckold), Para Meselesi (Alexandre Dumas / Para Sorusu)
- Roman Çevirisi: Monte Kristo Kontu / Alexandre Dumas
- Roman: Sarı Yusuf
Diyojen
- İlk Türk mizah dergisi.
- Siyasi mizah yapmaya çalışan ve birçok kez kapatılan dergi, 9 Ocak 1873’te süresiz olarak kapatılmıştır.
- Teodor Kasap, dergisi için devletten yardım almayarak bağımsız kalmaya çalışmıştır.
- 183 sayı çıkan derginin ön sayfasında yer alan “Gölge etme başka ihsan istemem.” sözü dikkat çekicidir. Ünlü filozof Diyojen’in Büyük İskender’e söylediği bu söz, Teodor Kasap’ın iktidarla ilişkisini özetler.
- Türkiye’de modern mizahın ilk örneklerinin yayımlandığı dergide Direktör Ali Bey, Ebuzziya Tevfik, Namık Kemal gibi isimlerin imzasız yazılarına da yer verilmiştir.
- Dergi; başlangıçta haftada bir, 23. sayıdan itibaren haftada iki, 148. sayıdan sonra da haftada üç kez yayımlanmıştır.
- Sadece üç buçuk ay yayımlanan (29 sayı) dergi, içerik olarak Diyojen’in devamıdır.
- Sultan Abdülaziz’in
izniyle çıkan dergi, 18 Temmuz
1873’te kapatılmıştır.
- Dönemin uzun ömürlü yayınlarından biridir.
- 1873-77 yılları arasında 368 sayı çıkmıştır.
- Başlarda haftada iki defa çıkan dergi 35. sayıdan itibaren haftada üç defa yayımlanmıştır.
- Hayal’de -Diyojen ve Çıngıraklı Tatar’ın aksine- karikatüre daha fazla yer verilmiştir.
- Diyojen ve Çıngıraklı Tatar gibi Hayal de dört sayfadan ibarettir.
- Hayalde en çok yer tutan bölüm Karagöz ve Hacivat arasındaki konuşmalardır. Teodor Kasap düşüncelerini Karagöz vasıtasıyla vermiştir.
- Gazetenin yazar kadrosunda dönemin en önemli tiyatro yazarlarından Direktör Ali Bey ve Ebuzziya Tevfik de yer almıştır.
Yararlanılan Kaynaklar
- Osmanlı Basınında Sansüre Bir Örnek: Hayal Mizah Gazetesi, Turgut Subaşı / Kübra Çaylı
- Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, YKY İstanbul
- TDV İslam Ansiklopedisi, Teodor Kasap Maddesi, Turgut Kut
- Osmanlı Mizahında Teodor Kasap, Alparslan Oymak