 |
| Ünlü Düşmesi |
Ünlü Düşmesi ses olayı farklı yollarla
yapılır:
(Ünlü Düşmesi PDF ders notunu ders anlatımının sonundaki renkli bağlantıdan indirebilirsiniz.)
1. İkinci hecesinde
ı,i,u,ü bulunan iki heceli bazı sözcüklerden sonra ünlü ile başlayan bir ek
getirildiği zaman kelimenin ikinci hecesindeki ı,i,u,ü düşer.
akıl-ım…… aklım fikir-i……
fikrim
omuz-um…… omzum burun-u….. burnu
resim-e….. resme şekil-imiz….şeklimiz
ağız-ım….. ağzım devir-imizde….. devrimizde
2. İkinci hecesinde
ı,i,u,ü bulunan iki heceli bazı sözcükler olmak, etmek kelimeleriyle birleşik
fiil oluşturduğu zaman kelimenin ikinci hecesindeki ı,i,u,ü düşer.
devir etmek……. devretmek kayıt
etmek…… kaydetmek kahır olmak….
kahrolmak
kayıp olmak….. kaybolmak sabır
etmek….. sabretmek zehir etmek……
zehretmek
3. Bazı isimlerden
kelime türetilirken ünlü düşmesi gerçekleşir.
kıvır-ım….. kıvrım çevir-e….
çevre beniz-e-mek….
benzemek ayır-ıntı…. ayrıntı
uyu-ku…. uyku sarı-ar….
sararmak içeri-le…. içerlemek yumurta-la…. yumurtlamak
koku-la…. koklamak sızı-la….
sızlamak yalın-ız… yalnız yanıl-ış…. yanlış
kavuş-ak…. kavşak sıyır-ıl….
sıyrılmak oyun-a…. oynamak öğren-ici… öğrenci
4. Bazı birleşik kelimeler
birleşirken de ünlü düşmesi meydana gelmiştir.
ne+asıl… nasıl ne+için….
niçin kayın+ana…. kaynana kahve+altı…. kahvaltı
Cuma+ertesi…. cumartesi Pazar+ertesi….
pazartesi bu+arada…. burada
şu+arada…. şurada o+arada….
orada sütlü+aş…. sütlaç
Ek-fiilde ve ile
kelimesinin birleşmesinde de ünlü düşmesi vardır.
gelmiş-idi… gelmişti öğrenci-idi…
öğrenciydi biliyor-imiş…
biliyormuş
zengin-imiş… zenginmiş okuyacak-ise… okuyacaksa
benim-ile… benimle ailesi-ile…
ailesiyle
Not: İkilemelerde
ünlü düşmesi uygulanmaz.
omuz omuza devirden
devire ağız
ağıza burun buruna, koyun koyuna, nesilden nesile, oğuldan oğula, şehirden şehire
Not: Özel isimlerde
de ünlü düşmesi uygulanmaz.
Örnek: Ömür’ün kardeşi Gönül’ün bir oğlu olmuş.
Yanlış yazılarak ünlü
düşmesi uygulanan bazı kelimelerde ünlü düşmesi uygulanmaz.
avuç-unu… avucunu hatır-ı….
hatırı duyuruldu buyurun
Hece ölçüsüyle yazılan
şiirlerde şair bazen hece sayısını ayarlamak için ünlü düşmesi yapar.
Güzelliğin on par’etmez. (para etmez) Karac’oğlan der
ki yol büke büke (Karacaoğlan)
(I) Çevresi büyük
bir piknik alanı olarak düzenlenip halka açılan Mogan Gölü’nün kuşların kuluçka
ve yavrulamasına (II) ayrılan doğal park (III) kısmında (IV) kıvrımlı ahşap
yayla (V) yolları ve kuş gözlemevleri yapılmış.
1. Bu cümledeki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi yoktur? (2016)
A)I. B)II. C)III.
D)IV. E)V
Ben, sisi zihnin bazı hâllerine
(I) benzetirim. Sis içindeyken sanki başka bir dünyada, başka bir
nizam içinde (II) oynayan muhayyilem, beni daima şaşırtır.
Kimi zaman temel karakterler üzerinde kalıp (III) ayrıntılardan uzaklaşmanın
mutluluğunu yaşarım. Kimi zaman da zihnim ayrıntılara dalıp (IV) çevreyi kolaçan
etmeye başlar. Birkaç gündür İstanbul’un üstünü bütünüyle örten sis de zihnim
gibi oyunlar oynuyor ve görülen, (V) işitilen her şeyi farklı
bir şekle sokuyor.
2.Bu parçadaki altı çizili sözcüklerin hangisinde ünlü düşmesi yoktur? (2018)
A)I. B)II. C)III.
D)IV. E)V
CEVAPLAR: 1-E, 2-E
Ünlü Düşmesi PDF Ders Notu İndir
indir: 🔗Ünlü Düşmesi PDF Ders Notu